Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyện từ và câu ở lớp 4 - Nguyễn Văn Trường

u t¹o cña tiÕng.
- NhËn biÕt tõ lo¹i.
- §Æt c©u víi tõ ®· cho.
- X¸c ®Þnh t×nh huèng sö dông Thµnh ng÷ - Tôc ng÷.
 + C©u:
- NhËn biÕt c¸c kiÓu c©u.
- §Æt c©u theo mÉu.
- NhËn biÕt c¸c kiÓu tr¹ng ng÷.
- Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u.
- T¸c dông cña dÊu c©u.
- §iÒn dÊu c©u thÝch hîp.
 + D¹y tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp.
 Th«ng qua néi dung d¹y LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4, båi d­ìng cho häc sinh ý thøc vµ thãi quen dïng tõ ®óng, nãi viÕt thµnh c©u vµ ý thøc sö dông tiÕng ViÖt trong giao tiÕp phï hîp víi c¸c chuÈn mùc v¨n ho¸.
- Ch÷a lçi dÊu c©u.
- Lùa chän kiÓu c©u kiÕn thøc, kÜ n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®­îc vµ còng nh­ lµ nhiÖm vô mµ ng­êi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng khi gi¶ng d¹y ph©n m«n nµy.
 - N¾m v÷ng qui tr×nh d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4.
 C¸ch d¹y theo 2 d¹ng bµi lÝ thuyÕt vµ bµi thùc hµnh.
 - VËn dông mét sè ph­¬ng ph¸p d¹y häc khi d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. 
 + Ph­¬ng ph¸p vÊn ®¸p:
 Ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc tiÕp ®­a ra nh÷ng kiÕn thøc ®· hoµn chØnh mµ h­íng dÉn cho häc sinh t­ duy tõng b­íc mét ®Ó c¸c em tù t×m ra kiÕn thøc míi ph¶i häc.
 Ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p nh»m t¨ng c­êng kÜ n¨ng suy nghÜ, t­ duy s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc vµ x¸c ®Þnh møc ®é hiÓu bµi còng nh­ kinh nghiÖm ®· cã cña häc sinh. Gióp c¸c em h×nh thµnh kh¶ n¨ng tù lùc t×m tßi kiÕn thøc. Qua ®ã häc sinh ghi nhí tèt h¬n, s©u s¾c h¬n.
 Yªu cÇu khi sö dông gi¸o viªn ph¶i lùa chän nh÷ng c©u hái theo ®óng néi dung bµi häc, c©u hái ®­a ra ph¶i râ rµng, dÔ dµng phï hîp víi mäi ®èi t­îng häc sinh trong cïng mét líp. Gi¸o viªn dµnh thêi gian cho häc sinh suy nghÜ sau ®ã cho häc sinh tr¶ lêi, c¸c em kh¸c nhËn xÐt bæ sung. Ph­¬ng ph¸p nµy phï hîp víi c¶ hai lo¹i bµi lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh.
 VD: Khi d¹y bµi Danh tõ ( tuÇn 5) môc ®Ých cña bµi lµ häc sinh ph¶i n¾m ®­îc Danh tõ lµ g×?- BiÕt t×m danh tõ trõu t­îng trong ®o¹n v¨n vµ ®Æt c©u víi danh tõ ®ã.
 - Gi¸o viªn ®­a ra vÝ dô: Mang theo truyÖn cæ t«i ®i
Nghe trong cuéc sèng thÇm th× tiÕng x­a
Vµng c¬n n¾ng, tr¾ng c¬n m­a
Con s«ng ch¶y cã rÆng dõa nghiªng soi
§êi cha «ng víi ®êi t«i
Nh­ con s«ng víi ch©n trêi ®· xa
ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha
Cho t«i nhËn mÆt «ng cha cña m×nh.
 L©m thÞ mü d¹.
+H: Em h·y t×m nh÷ng tõ chØ sù vËt trong ®o¹n th¬?
Dßng 1: TruyÖn cæ Dßng 5: §êi, cha «ng
Dßng 2: Cuéc sèng, tiÕng x­a Dßng 6: Con s«ng, ch©n trêi
Dßng 3: C¬n n¾ng, c¬n m­a Dßng 7: TruyÖn cæ
Dßng 4: Con s«ng, rÆng dõa Dßng 8: ¤ng cha.
+ H: H·y s¾p xÕp c¸c tõ võa t×m ®­îc vµo tõng nhãm sau cho thÝch hîp:
- Tõ chØ ng­êi: ¤ng cha- Cha «ng
- Tõ chØ vËt: s«ng, dõa, ch©n trêi.
- Tõ chØ hiÖn t­îng: m­a, n¾ng
- Tõ chØ kh¸i niÖm : Cuéc sèng, truyÖn cæ, tiÕng x­a, ®êi.
- Tõ chØ ®¬n vÞ : C¬n, con, rÆng.
+ H : Nh÷ng tõ ®ã thuéc lo¹i tõ g×? ( Danh tõ)
+ H: VËy danh tõ lµ g×? ( Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ sù vËt: ng­êi, vËt hiÖn t­îng, kh¸i niÖm hoÆc ®¬n vÞ).
 Nh­ vËy, qua 4 c©u hái gîi më cho c¸c em h×nh thµnh mét kh¸i niÖm ng÷ ph¸p mµ néi dung cña bµi ®Ò ra.
 Tãm l¹i ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p ®­îc sö dông trong tÊt c¶ tiÕt häc vµ ph¸t huy ®­îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh.
 + Ph­¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
 Ph­¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ c¸ch mµ gi¸o viªn ®­a ra nh÷ng t×nh huèng gîi vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn häc sinh ph¸t hiÖn vÇn ®Ò, tù gi¸c ho¹t ®éng, trùc tiÕp chñ ®éng vµ s¸ng t¹o ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua ®ã mµ kiÕn t¹o tri thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng.
 T¨ng thªm sù hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng ¸p dông lÝ thuyÕt vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña thùc tiÔn. N©ng cao kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ kh¸i qu¸t tõ t×nh huèng cô thÓ vµ kh¶ n¨ng ®éc lËp còng nh­ kh¶ n¨ng hîp t¸c trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
 Khi sö dông ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tr­íc c©u hái sao cho phï hîp víi môc ®Ých, yªu cÇu vµ néi dung cña bµi ®¶m b¶o tÝnh s­ ph¹m, ®¸p øng víi c¸c ®èi t­îng häc sinh, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tèt kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ häc sinh ®­a ra.
VD: Khi d¹y bµi më réng vèn tõ “§å ch¬i- trß ch¬i” (tuÇn 16) Gi¸o viªn ®­a ra mét sè thµnh ng÷- tôc ng÷ sau: “Ch¬i víi löa”, “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”, “Ch¬i diÒu ®øt d©y”, “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay”, h·y chän c©u thµnh ng÷, tôc ng÷ thÝch hîp ®Ó khuyªn b¹n:
+ NÕu b¹n em ch¬i víi mét sè b¹n h­ nªn häc kÐm h¼n ®i.
+ NÕu b¹n em thÝch trÌo lªn mét chç cao chªnh vªnh, rÊt nguy hiÓm ®Ó tá m×nh gan d¹.
- Víi t×nh huèng (a) c¸c em cã thÓ chän thµnh ng÷ tôc ng÷: “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”. Nh­ng víi t×nh huèng (b) c¸c em cã thÓ chän 1 hoÆc 2 thµnh ng÷ tôc ng÷ nh­:“Ch¬i víi löa” hoÆc “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay” ®Òu ®­îc.
 Tãm l¹i: Víi ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi gi¸o viªn cÇn hiÓu r»ng trong tõng t×nh huèng cô thÓ sÏ cã nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt hay, thÝch hîp ®Ó häc sinh cã thÓ øng dông vµo trong häc tËp, trong cuéc sèng.
 + Ph­¬ng ph¸p trùc quan.
 Ph­¬ng ph¸p trùc quan lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn cã sö dông c¸c h×nh ¶nh trùc quan nh»m gióp häc sinh cã biÓu t­îng ®óng vÒ sù vËt vµ thu nhËn ®­îc kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng theo néi dung bµi häc mét c¸ch thuËn lîi.
 Thu hót sù chó ý vµ gióp häc sinh hiÓu bµi, ghi nhí bµi tèt h¬n, häc sinh cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung bµi vµ ph¸t hiÖn mèi liªn hÖ cña c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc.
 Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh quan s¸t theo néi dung cÇn truyÒn ®¹t.
 VD: Khi d¹y bµi “§å ch¬i – Trß ch¬i” (tuÇn 15) gi¸o viªn ®­a ra 6 bøc tranh trong SGK TiÕng ViÖt 4 tËp 1 (trang 147) ®Ó t×m ra c¸c tõ ng÷ chØ tªn ®å ch¬i – trß ch¬i mµ c¸c em ®­îc më réng trong bµi häc.
 Bøc tranh 1: HS t×m tõ chØ ®å ch¬i: DiÒu – Trß ch¬i: th¶ diÒu.
Bøc tranh 2: ®å ch¬i: ®Ìn «ng sao, trèng c¬m, ®Çu s­ tö – trß ch¬i: móa l©n, r­íc ®Ìn, ®¸nh trèng.
Bøc tranh 3: ®å ch¬i: d©y, nåi xoong, bóp bª – trß ch¬i: nh¶y d©y, nÊu ¨n, cho bÐ ¨n bét
Bøc tranh 4: ®å ch¬i: m¸y tÝnh, bé xÕp h×nh – trß ch¬i: ®iÖn tö, xÕp h×nh.
Bøc tranh 5: ®å ch¬i: d©y, sóng n¸ - trß ch¬i: kÐo co. b¾n sóng.
Bøc tranh 6: ®å ch¬i: kh¨n – trß ch¬i: bÞt m¾t b¾t dª
Tãm l¹i: Sö dông ph­¬ng ph¸p trùc quan gi¶ng gi¶i khi d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng v× sÏ khai th¸c ®­îc triÖt ®Ó c¸c kªnh h×nh cña bµi häc, nhê ®ã mµ gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m bµi mét c¸ch tèt h¬n.
+ Ph­¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu.
Lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc mµ gi¸o viªn ®­a ra c¸c mÉu cô thÓ qua ®ã h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm cña mÉu, cÊu t¹o mÉu vµ thùc hiÖn theo mÉu.
Gióp häc sinh cã ®iÓm tùa ®Ó lµm bµi ®Æc biÖt lµ víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn ®èi víi häc sinh kh¸ giái kh«ng b¾t buéc ph¶i theo mÉu ®Ó häc sinh cã thÓ ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng.
+ Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch.
§©y lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã häc sinh d­íi sù h­íng dÉn tæ chøc cña gi¸o viªn tiÕn hµnh t×m hiÓu c¸c dÊu hiÖu theo ®Þnh h­íng bµi häc tõ ®ã rót ra bµi häc. Gióp häc sinh t×m tßi huy ®éng vèn kiÕn thøc cò cña m×nh ra kiÕn thøc míi. T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tù ph¸t hiÖn kiÕn thøc (vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn).
VD: Khi d¹y bµi “C©u hái vµ dÊu chÊm hái”, tiÕn hµnh nh­ sau:
B­íc 1: Cho häc sinh t×m ra c¸c c©u hái trong bµi tËp ®äc “Ng­êi t×m ®­êng tíi c¸c v× sao”. C¸c em sÏ t×m ®­îc 2 c©u:
1. V× sao qu¶ bãng kh«ng cã c¸nh mµ vÉn bay ®­îc?
2. CËu lµm thÕ nµo mµ mua ®­îc nhiÒu s¸ch vµ dông cô thÝ nghiÖm nh­ thÕ?
B­íc 2: Ph©n tÝch:
H: C©u hái (1) lµ cña ai? (Xi-«n- cèp – xki hái m×nh)
H: C©u hái (2) lµ cña ai? (B¹n cña Xi-«n-cèp-xki hái)
H: DÊu hiÖu nµo gióp em nhËn ra ®ã lµ c©u hái? (Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái)
Gi¸o viªn nªu: Khi ®äc c©u hái ph¶i nhÊn m¹nh vµo ý cÇn ®Ó hái.
Qua ph©n tÝch cña gi¸o viªn, häc sinh rót ra ®­îc bµi häc:
+ C©u hái (cßn gäi lµ c©u nghi vÊn) dïng ®Ó hái vÒ nh÷ng ®iÒu ch­a biÕt.
VD: - Cã ph¶i tr¸i ®Êt quay xung quanh mÆt trêi kh«ng?
 - B¹n Hoa lµ häc sinh giái µ?
+ PhÇn lín c©u hái lµ ®Ó hái ng­êi kh¸c nh­ng còng cã nh÷ng c©u ®Ó tù hái m×nh.
VD: - ChiÕc bót nµy m×nh ®· mua ë ®©u nhØ?
 - V× sao Tr¸i §Êt l¹i quay nhØ?
+ C©u hái th­êng cã c¸c tõ nghi vÊn (cã ph¶i, kh«ng, ph¶i kh«ng, µ,). Khi viÕt cuèi c©u hái cã dÊu chÊm hái (?).
VD: - B¹n ®· häc bµi råi µ?
 - Chó ®Êt trë thµnh chó §Êt Nung ph¶i kh«ng?
Tãm l¹i, trªn ®©y lµ mét sè ph­¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ®· ¸p dông trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, tuy nhiªn t«i còng nhËn thÊy r»ng kh«ng cã mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ tèi ­u. Mçi ph­¬ng ph¸p th­êng cã mÆt m¹nh - mÆt yÕu cña nã. MÆt m¹nh cña ph­¬ng ph¸p nµy sÏ hç trî cho mÆt yÕu cña ph­¬ng ph¸p kia. Cho nªn ®Ó tr¸nh nhµm ch¸n cÇn phèi hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp víi nhiÒu ®èi t­îng häc sinh, cã nh­ vËy tiÕt häc míi ®¹t kÕt qu¶ tèt.
§Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u theo chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña bé gi¸o dôc, t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 nh­ sau:
BiÖn ph¸p thø nhÊt: Ph¸t huy ý thøc häc tËp cña häc sinh tõ ®ã båi d­ìng høng thó häc tËp cho häc sinh qua c¸c bµi häc.
Còng nh­ c¸c ph©n m«n kh¸c cña TiÕng ViÖt, mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ båi d­ìng ý thøc vµ thãi quen sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã gi¸o viªn cÇn båi d­ìng høng thó häc tËp cho häc sinh, häc sinh cÇn cã ý thøc häc tËp ®óng ®¾n. 
Tr­íc hÕt ®ã lµ c¸ch lµm cho häc sinh ý thøc ®­îc Ých lîi cña viÖc häc ®Ó t¹o ®éng c¬ häc tËp. Cho nªn ë mçi tiÕt d¹y ng­êi gi¸o viªn ®Òu cÇn h­íng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ duy tr× høng thó cho häc sinh. D¹y LuyÖn tõ vµ c©u chÝnh lµ d¹y cho c¸c em kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ vµ ng÷ ph¸p nh­ng gi¸o viªn cÇn ®­a ra mét sè thñ ph¸p d¹y häc, h×nh thøc d¹y häc phï hîp víi së thÝch cña c¸c em, ®ã chÝnh lµ c¸c trß thi ®è, c¸c trß ch¬i ®Ó g©y høng thó cho häc sinh trong giê häc, gi¶m bít sù c¨ng th¼ng, nhµm ch¸n.
Bªn c¹nh ®ã ng­êi gi¸o viªn cÇn thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ hîp t¸c tÝch cùc vµ tèt ®Ñp gi÷a c« vµ trß, gi÷a c¸c trß víi nhau còng sÏ t¹o ®­îc høng thó häc tËp cho häc sinh. H×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn cïng víi mét bÇu kh«ng khÝ th©n ¸i h÷u nghÞ trong giê häc sÏ t¹o høng thó cho c¶ c« vµ trß. V× vËy, bªn c¹nh viÖc gi¸o dôc tÝnh môc ®Ých kØ luËt, ý thøc vÒ tr¸ch nhiÖm v.vcho häc sinh, víi mçi gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y trong nhµ tr­êng ph¶i lµ ng­êi tæ chøc cuéc sèng ë tr­êng thËt hÊp dÉn, t¹o niÒm vui, ph¶i phÊn ®Êu sao cho Mçi ngµy c¸c em ®Õn tr­êng lµ mét ngµy vui. Mçi häc sinh sÏ lu«n mong muèn ph¶i lµ ng­êi ®­îc h¹nh phóc ngay ngµy h«m nay. Bëi vËy, gi¸o viªn ph¶i th­êng xuyªn t×m hiÓu häc sinh muèn viÖc häc diÔn ra nh­ thÕ nµo? c¸i g× lµm c¸c em thÝch? c¸i g× lµm c¸c em kh«ng thÝch? ®Ó cã thÓ tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc nh­ c¸c em mong ®îi.
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ng­êi gi¸o viªn cÇn chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña trÎ, nh×n nhËn c¸c em theo c¸ch nh×n: em nµo còng ngoan, em nµo còng giái, em nµo còng cè g¾ng. ChØ cã em nµy ngoan, giái, cè g¾ng nhiÒu h¬n, em kia ngoan, giái, cè g¾ng Ýt h¬n mµ th«i. Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn lµ ng­êi lu«n n©ng ®ì, khÝch lÖ, th«ng c¶m chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña c¸c em, ®Ò cao tÝnh s¸ng t¹o cña c¸c em. §«i lóc c« gi¸o còng cÇn tá ra ng¹c nhiªn, vui s­íng, t«n träng nh÷ng s¸ng t¹o cña c¸c em dï lµ rÊt nhá, gióp c¸c em tù ph¸t hiÖn ra ch©n lÝ. Sau cïng lµ c¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ cña c« gi¸o ®èi víi c¸c em. ViÖc ®¸nh gi¸ trong d¹y häc ®ßi hái ph¶i nghiªm kh¾c nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ kh¾t khe vµ qu¸ chÆt chÏ khi cho ®iÓm.. Cã thÓ ®Æt ra c©u hái ‘‘CÇn ®Æt ra yªu cÇu g× víi c¸c em ®Ó ®¸nh gi¸, cho ®iÓm hîp lÝ nh»m khuyÕn khÝch, häc sinh häc tèt h¬n?’’. Thµnh qu¶ mµ c¸c em thÊy ®­îc qua sù häc tËp cña m×nh ®­îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng ®iÓm sè. ChØ cã ®¹t ®­îc thµnh c«ng trong häc tËp míi thùc sù t¹o ra høng thó vµ niÒm say mª cho c¸c em. ChØ cã thµnh c«ng, niÒm tù hµo vÒ thµnh c«ng, c¶m gi¸c xóc ®éng khi thµnh c«ng míi lµ nguån gèc thËt sù cña ham muèn häc tËp. 
Tãm l¹i, ®Ó t¹o høng thó trong häc tËp cho häc sinh còng lµ mét nghÖ thuËt trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña ng­êi gi¸o viªn. T¹o høng thó cho häc sinh trong häc tËp còng chÝnh lµ lµm cho c¸c em thÊy h¹nh phóc trong häc tËp, bëi v× häc lµ h¹nh phóc kh«ng chØ v× nh÷ng lîi Ých mµ nã mang l¹i mµ h¹nh phóc cßn n»m ngay trong chÝnh sù häc tõ ®ã mµ c¸c em n©ng cao ý thøc trong häc tËp.
BiÖn ph¸p thø hai: BiÖn ph¸p vÒ tµi liÖu, ®å dïng häc tËp.
Ng­êi gi¸o viªn ph¶i lµ ng­êi gióp häc sinh biÕt c¸ch lùa chän vµ sö dông c¸c tµi liÖu, ®å dïng häc tËp nh­ thÕ nµo cho phï hîp. Tµi liÖu nµo c¸c em cã thÓ sö dông khi häc ë trªn líp, khi häc ë nhµ, nguån tµi liÖu nµo phï hîp víi c¸c em hay khi nµo th× cã thÓ sö dông s¸ch gi¸o khoa, vë bµi tËp, s¸ch tham kh¶o. Kh«ng chØ sö dông c¸c th«ng tin cã trong s¸ch mµ c¸c em cßn cã thÓ tù t×m tßi, tù lµm lÊy ®Ó trë thµnh ®å dïng häc tËp h÷u Ých. Tõ ®ã häc sinh sÏ chñ ®éng h¬n khi sö dông c¸c lo¹i tµi liÖu mµ kh«ng cßn phô thuéc hay lÖ thuéc vµo s¸ch tham kh¶o. Lµm ®­îc ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc häc sinh sö dông c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, cã s½n ®¸p ¸n chØ lµ mét tµi liÖu gióp c¸c em dïng ®Ó so s¸nh víi kÕt qu¶ bµi lµm cña m×nh.
BiÖn ph¸p thø ba: BiÖn ph¸p vÒ ph©n chia ®èi t­îng häc sinh.
 Trong một lớp học bao giờ cũng có nhiều đối tượng như học sinh n¨ng khiÕu, học sinh nhËn thøc bình th­êng và có thể có cả học sinh nhËn thøc chËm. Các bài tập trong sách giáo khoa theo yêu cầu của Chuẩn kiến thức, kĩ năng thì mọi đối tượng học sinh đều phải đạt được. Ngoài ra, vì là lớp hai buổi có thời gian rèn luyện thêm vào buổi chiều. Nên bản thân tôi thấy cần phải có các bài tập dành cho học sinh n¨ng khiÕu từng bước nâng cao chất lượng học sinh trung bình và yếu. Ví dụ : Bài Mở rộng vốn từ ý chí- Nghị lực. Sau giờ học buổi sáng, các em đã được làm các bài tập trong SGK. Đến buổi chiều, tôi cho các em rèn luyện thêm các bài tập như sau:
Bài tập 1: Chọn từ thích hợp trong các từ sau để điền vào ô trống: ý chí, quyết chí, chí hướng, chí thân.
	a, Nam là người bạn .. của tôi.
	b, Hai người thanh niên yêu nước ấy cùng theo đuổi một
	c, ..của Bác Hồ cũng là của toàn thể nhân dân Việt Nam.
	d, Không có việc gì khó
	 Chỉ sợ lòng không bền
 Đào núi và lấp biển
	 . ắt làm nên.
	Lời giải : a: chí thân; b : chí hướng; c: ý chí; d : Quyết chí.
Bài tập 2: Trong các câu tục ngữ dưới đây, câu nào không nói về ý chí, nghị lực:
	a, Có chí thì nên
	b, Thua keo này, bày keo khác
	c, Có bột mới gột nên hồ
	d, Có công mài sắt, có ngày nên kim.
	e, Có đi mới đến, có học mới hay
	g, Thắng không kiêu, bại không nản
Lời giải: c, Có bột mới gột nên hồ
	Như vậy đối với hai bài tập này, mục tiêu của giáo viên đề ra là với Bài tập 1 dành cho học sinh toàn lớp, và bài tập 2 dành cho học n¨ng khiÕu.
	Hoặc ví dụ khác học xong bài Mở rộng vốn từ Nhân hậu- Đoàn kết tuần 3, buổi chiều tôi cho học sinh làm thêm bài tập sau: Em hãy viết một đoạn văn ngắn kể về một người có tấm lòng nhân hậu, trong đó có dùng ít nhất một thành ngữ, tục ngữ đã học. 
Với bài tập này, học sinh n¨ng khiÕu làm được. Tuy nhiên với các đối tượng học sinh khác còn lúng túng, tôi không yêu cầu các em dùng thành ngữ, tục ngữ vào bài bài viết, tôi còn hướng dẫn các em sử dụng các từ ngữ thuộc chủ điểm đã học và gợi ý bằng các câu hỏi: Người em định kể là ai? Người đó có tấm lòng nhân hậu như thế nào? 
§æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi t­îng häc sinh, v× vËy cã thÓ ph©n chia häc sinh ra nhiÒu møc ®é ( HHT, HT, CHT) ®Ó cã ph­¬ng ph¸p d¹y thÝch hîp. Muèn ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh ng­êi gi¸o viªn ph¶i cã hÖ thèng c©u hái trong mçi bµi thËt cô thÓ phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh cô thÓ. VD: Khi d¹y bµi “ C©u kÓ Ai lµm g×?” ( tuÇn17)
BT1: §äc ®o¹n v¨n sau: “Trªn n­¬ng mçi ng­êi mét viÖc. Ng­êi lín th× ®¸nh tr©u ra cµy. C¸c cô giµ th× nhÆt cá ®èt l¸. MÊy chó bÐ b¾c bÕp thæi c¬m. C¸c bµ mÑ lom khom tra ng«. C¸c em bÐ ngñ kh× trªn l­ng mÑ. Lò chã sña om c¶ rõng” råi t×m trong mçi c©u ë ®o¹n v¨n trªn c¸c tõ ng÷:
a) ChØ ho¹t ®éng:
b) ChØ ng­êi hoÆc vËt ho¹t ®éng.
Th× häc sinh cã thÓ t×m ®­îc:
+ Tõ chØ ho¹t ®éng: ®¸nh tr©u ra cµy, nhÆt cá ®èt l¸, ngñ kh× trªn l­ng mÑ, b¾c bÕp thæi c¬m, lom khom tra ng«, sña om c¶ rõng.
+ Tõ chØ ng­êi hoÆc vËt ho¹t ®éng: ng­êi lín, c¸c cô giµ, mÊy chó bÐ, c¸c em bÐ, lò chã.
 Lóc nµy gi¸o viªn g¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ mµ c¸c em ®· t×m ®­îc. Sau ®ã tiÕn hµnh hái: Em h·y ®Æt c©u hái cho tõng tõ chØ ho¹t ®éng?
Th× häc sinh nªu: Ng­êi lín lµm g×? C¸c cô giµ lµm g×?...
 Gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi t­îng häc sinh trong giê häc ®Ó cho tÊt c¶ c¸c em ®Òu ®­îc nãi, ®Òu ®­îc lµm viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng t­ duy.
Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy việc quan tâm đến các đối tượng học sinh là một việc làm quan trọng, không thể thiếu trong quá trình giảng dạy, nhất là những lớp bán trú, hai buổi / ngày. Với những bài tập rèn luyện thêm vào buổi chiều đã phát huy được khả năng học tập của các em học sinh năng khiếu, nâng cao chất lượng học sinh đại trà. Bên cạnh đó còn rèn cho các em tính chăm chỉ, không chịu dừng lại ở những gì mình đã biết. Về việc ra bài tập để các em rèn luyện, giáo viên cần căn cứ theo tình hình thực tế ở lớp mình, tham khảo thêm các sách như: Tiếng Việt nâng cao lớp 4 , Bồi dưỡng học sinh giỏi Tiếng Việt 4 của nhà xuất bản Giáo Dục.
BiÖn ph¸p thø t­: BiÖn ph¸p vÒ ph©n bè thêi gian häc tËp.
§Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4, viÖc ph©n bè thêi gian häc tËp cho häc sinh mét c¸ch hîp lÝ còng lµ mét yÕu tè quan träng cña sù thµnh c«ng. Ng­êi gi¸o viªn ph¶i biÕt phèi kÕt hîp nhÞp nhµng c¸c ho¹t ®éng d¹y häc vµ ph©n chia thêi gian cña tõng ho¹t ®éng ®ã phï hîp trong mçi tiÕt häc, mçi bµi häc cô thÓ. Tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt tiÕt häc mµ kh«ng hÕt bµi hoÆc ng­îc l¹i t¹o c¬ héi cho häc sinh kh«ng lµm viÖc. §iÒu nµy còng gióp Ých cho häc sinh trong viÖc tù ph©n bè thêi gian häc ë nhµ hîp lÝ, mang l¹i hiÖu qu¶.
BiÖn ph¸p thø n¨m: BiÖn ph¸p kÌm cÆp häc Ch­a hoµn thµnh.
- VÒ phÝa gi¸o viªn: Víi ®èi t­îng lµ häc sinh yÕu cÇn gióp c¸c em x¸c ®Þnh ®­îc m¹ch kiÕn thøc trong ch­¬ng tr×nh ®­îc s¾p xÕp theo vßng trßn ®ång t©m, tuú theo ë mçi líp mµ cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau.Tõ ®ã gióp häc sinh yÕu n¾m ch¾c nh÷ng kiÕn thøc ë líp d­íi, bæ xung nh÷ng lç hæng vÒ kiÕn thøc ë líp d­íi th× ®Õn líp 4 c¸c em sÏ n¾m kiÕn thøc mét c¸ch dÔ dµng h¬n, ph¸t huy ®­îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng häc sinh ®· ®¹t ë líp 1, 2, 3 theo hÖ thèng l«gic.
VD: ë líp 1, c¸c em ®­îc häc vÒ ©m – vÇn, häc sinh t×m tiÕng cã vÇn míi häc, nãi c©u chøa tiÕng míi häc, th× líp 4 c¸c em sÏ ®­îc häc kÜ h¬n vÒ cÊu t¹o cña tiÕng: tiÕng th­êng gåm cã 3 bé phËn: ©m ®Çu – vÇn – thanh (cã tiÕng kh«ng cã ©m ®Çu).
Hay chØ mét kh¸i niÖm “C©u hái vµ dÊu chÊm hái” ë líp 2 häc sinh míi chØ cÇn ®¹t yªu cÇu: chän dÊu chÊm hay dÊu hái ®Ó ®iÒn vµo « trèng; ë líp 3, c¸c em ph¶i ®Æt vµ tr¶ lêi c©u hái ; nh­ng ®Õn líp 4 c¸c em kh«ng nh÷ng ph¶i hiÓu kh¸i niÖm mµ cßn ph¶i biÕt gi÷ lÞch sù khi ®Æt c©u hái, tr¸nh nh÷ng c©u hái lµm phiÒn lßng ng­êi kh¸c.
VD: B¹n cã thÓ chê hÕt tiÕt sinh ho¹t, chóng m×nh cïng nãi chuyÖn ®­îc kh«ng?
Ph¶i biÕt sö dông c©u hái vµo môc ®Ých kh¸c, kh«ng chØ dõng l¹i ë hái nh÷ng ®iÒu muèn biÕt mµ cßn ph¶i biÕt dïng c©u hái ®Ó thÓ hiÖn th¸i ®é, khen, chª, kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, yªu cÇu, mong muèn.
- VÒ phÝa gia ®×nh: Gi¸o viªn cÇn gÆp gì, trao ®æi víi phô huynh häc sinh häc yÕu cïng phèi kÕt hîp ®Ó gióp ®ì, kÌm cÆp c¸c em. Th«ng qua bµi tËp ®­îc giao ë líp, vÒ nhµ phô huynh cÇn dµnh thêi gian cho c¸c em häc tËp ®Ó hoµn thµnh c¸c bµi tËp ®ã. Theo t×nh tr¹ng hiÖn nay, häc sinh chØ häc trªn líp cßn vÒ nhµ hÇu nh­ lµ kh«ng häc, nhÊt lµ víi ®èi t­îng häc sinh yÕu. §ã lµ mét lèi suy nghÜ sai lÇm cña mét sè bËc phô huynh vµ häc sinh mµ gi¸o viªn cÇn trao ®æi víi phô huynh ®Ó lo¹i bá. MÆt kh¸c, mét sè cha mÑ th­êng vin cí bËn c«ng viÖc lµm ¨n nªn coi nhÑ viÖc häc ë nhµ cña con c¸i, kh«ng ®Ó ý ®Õn viÖc con em m×nh häc c¸i g×? häc thÕ nµo? V× vËy nhiÖm vô häc tËp cña häc sinh kh«ng thÓ t¸ch rêi khái yÕu tè gia ®×nh bëi ®©y chÝnh lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy c¸c em phÊn ®Êu cho sù häc cña m×nh.
- VÒ phÝa b¹n bÌ: Gi¸o viªn còng cÇn tranh thñ sù trao ®æi th«ng tin, häc hái lÉn nhau gi÷a häc sinh víi häc sinh. §«i khi qua c¸ch nãi n«m na cña b¹n bÌ l¹i gióp cho ®èi t­îng häc sinh yÕu thÊy ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu h¬n. Ch¼ng ph¶i “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” ®ã sao. Giao cho häc sinh kh¸ th­êng xuyªn kÌm cÆp häc sinh yÕu cïng h­ëng øng thi ®ua “§«i b¹n cïng tiÕn”. Cïng nhau tham gia c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp nh­ c¸c giê ch¬i, giê chµo cê, c¸c cuéc täa ®µm, trao ®æi, sinh ho¹t, c¸c em sÏ thÊy thÝch thó vµ tù gi¸c tÝch luü ®­îc vèn tõ, vèn kiÕn thøc cho m×nh.
VD : Qua bµi Më réng vèn tõ §å ch¬i – Trß ch¬i  c¸c em còng thÊy ®­îc nh÷ng trß ch¬i nµo cã lîi, nh÷ng trß ch¬i nµo cã h¹i, nªn tr¸nh. 
Th«ng qua c¸c cuéc täa ®µm trao ®æi ®ã, c¸c em sÏ häc ®­îc ë b¹n bÌ ®Ó ®Æt c©u hái mét c¸ch lÞch sù, tr¸nh hái trèng kh«ng hoÆc nh÷ng c©u hái tß mß thiÕu tÕ nhÞ. BiÕt gi÷ phÐp lÞch sù khi bµy tá yªu cÇu, ®Ò nghÞ víi mäi ng­êi xung quanh.
- VÒ ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ: gi¸o viªn cÇn tËn dông vµ sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc kh«ng chØ trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ cßn ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong viªc gióp ®ì häc sinh yÕu. Víi ®èi t­îng häc sinh yÕu kh¶ n¨ng t­ duy trõu t­îng thÊp do ®ã cÇn t¨ng c­êng, hç trî c¸c em vÒ kh¶ n¨ng t­ duy b»ng h×nh ¶nh, b»ng ©m thanh b»ng trùc quan sinh ®éng sÏ gióp c¸c em tiÕp thu bµi tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n.
BiÖn ph¸p thø s¸u: BiÖn ph¸p vÒ lËp kÕ ho¹ch bµi häc.
Gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng néi dung c¬ b¶n cña tõng bµi häc trong SGK vµ nh÷ng h­íng dÉn cô thÓ vÒ môc tiªu cÇn ®¹t. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng bµi häc mµ x©y dùng kÕ ho¹ch bµi gi¶ng cho phï hîp. Song, cho dï thÕ nµo còng cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng líp vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®ã mét c¸ch phong phó, phèi hîp linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc cho phï hîp víi néi dung cña bµi d¹y vµ chñ ®iÓm cña bµi ®ã.
Cã thÓ sö dông linh ho¹t nhiÒu h×nh thøc d¹y häc trong cïng mét tiÕt d¹y. §ã lµ c¸c h×nh thøc tæ chøc: lµm viÖc c¸ nh©n, trao ®æi nhãm, ®µm tho¹i g©y høng thó cho häc sinh tr¸nh nhµm ch¸n ®¬n ®iÖu.
VD: Khi d¹y bµi Më réng vèn tõ ­íc m¬ ( tuÇn 9)
Bµi tËp 2: Häc sinh th¶o luËn nhãm ®«i
T×m thªm nh÷ng tõ cïng nghÜa víi “­íc m¬”
- HS 1 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng “­íc”: ­íc ao, 
- HS 2 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng  ‘‘m¬’’: m¬ méng