Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nhằm giảm tỷ lệ học sinh yếu, kém ở lớp 1 trong trường tiểu học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP
 NHẰM GIẢM TỶ LỆ HỌC SINH YẾU, KÉM Ở LỚP 1 TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC”
 I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN
 “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.” ( Hồ Chí Minh ) Một lời dặn dò hay đúng hơn là một mong muốn của Người. Qua câu nói của Bác chúng ta là những kĩ sư tâm hồn, ngày đêm đang ươm trồng những chồi non cho đất nước. Do vậy, giáo dục luôn luôn là nền móng vững chắc để cho những mầm non tương lai của đất nước phát triển tốt. Trong thời kì công nghiệp hóa hiện đại hóa, khi mà ngành khoa học tiên tiến đã phát triển rất mạnh mẽ.Thì nguồn lực để xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước không ai khác đó chính là những búp măng non trong vườn ươm bây giờ. 
 Trong thực tế để dạy học có một hiệu quả cao không dễ một chút nào.Trong khi mà một lớp học có rất nhiều đối tượng học sinh khác nhau về trình độ và độ tuổi, từ đó nó đẫn tới trình độ nhận thức khác nhau nhất là đối với học sinh yếu kém đó quả là một khó khăn rất lớn cho giáo viên đặc biệt là giáo viên dạy lớp1 ở vùng sâu. Để cho các em vượt qua được những khó khăn đó để theo kịp các bạn trong lớp.Vậy làm sao để thúc đẩy được động cơ học tập của những học sinh yếu kém. Đó chính là một vấn đề mà chúng ta đã và đang đặt ra những phương pháp phù hợp với lứa tuổi học sinh. Từ những thực tế trên, sau nhiều năm nghiên cứu và vận dụng các phương pháp, tôi đã quyết định chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm sau: “Một số biện pháp nhằm giảm tỉ lệ học sinh yếu, kém ở lớp 1 trong trường tiểu học Hòa Bình ”.
 II NỘI DUNG VÀ NHỮNG BIỆN PHÁP
 Trẻ em như một tờ giấy trắng mà nhà giáo dục muốn vẽ những gì lên đó cũng được. Đúng vậy, khi học sinh mới bước chân vào lớp 1 các em giống như một đứa trẻ đang tập đi. Dạy phân môn học vần ở lớp 1 cũng vậy. Là một giáo viên ai cũng phải nắm bắt được tâm sinh lí của trẻ mà mình đang dạy. Để từ đo cóù những biện pháp giáo dục thích hợp với lứa tuổi của học sinh đặc biệt đây là đối tượng học sinh yếu, kém.
 A/TÌM HIỂU NGUYÊN NHÂN ĐẪN ĐẾN HỌC SINH YẾÂU KÉM
 Để nắm được tình hình học sinh trong lớp của mình chủ nhiệm, chúng ta có rất nhiều cách và biện pháp khác nhau để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến học sinh yếu kém, sau đây là một số nguyên nhân chủ yếu:
 1/Do hoàn cảnh gia đình 
 2/Do mất căn bản 
 3/ Chưa nhận thức được nhiệm vụ học tập hay nói đúng hơn là học sinh chưa có chuyên cần trong việc học của mình ( lười học ).
 4/ Học trước tuổi
 Tất cả các nguyên nhân trên điều có tác động trược tiếp vào quá trình học tập của học sinh. Dẫn đến các em chán học, đến trường cho có lệ, không có mục đích, kết quả cuối cùng là học tập sa sút dần dẫn đến học yếu kém.
 B/NỘI DUNG 
 Xây dựng một động cơ học tập cho học sinh yếu hay nói đúng hơn là xác định cho học sinh hiểu được học để làm gì? Vì sao phải học?
 Người ta phân chia động cơ học tập của học sinh ra thành nhiều loại như sau:
 + Động cơ mang tính xã hội: Học để sau này góp phần xây dựng đất nước, xây dựng quê hương.
 + Động cơ mang tính cá nhân: Học vì lợi ích riêng của mình, muốn hơn người, muốn sau này có vị trí cao trong xã hội
 + Động cơ bên trong:Xuất phát từ chính việc học, nghĩa là học để nắm được kiến thức, vận dụng nó vào thực tế một cách khoa học.
 + Động cơ bên ngoài: Học vì muốn có điểm tốt, muốn thầy cô và cha mẹ vui lòng 
 Có động cơ học tập đúng đắn nghĩa là động cơ xuất phát từ chính việc học, có hứng thú trong học tập để có kết quả tốt.Do vậy, tạo cho học sinh yêu thích việc học của mình. Từ đó các em có hứng thú trong việc học tập. Động cơ tạo nên động lực học đó là yếu tố quan trọng trong cấu trúc hoạt động học tập của học sinh.
 C/ BIỆN PHÁP 
 Ứng với những nguyên nhân trên, kết hợp với các nội dung vừa nêu, tôi xin đề ra những biện pháp thiết thực sau:
 1/Học sinh yếu do hoàn cảnh gia đình:
 +Thông qua nghiên cứu hồ sơ của của học sinh: Như học bạ, sổ liên lạc.Giáo viên sẽ nắm được mặt mạnh cũng như mặt hạn chế của học sinh.Trong quá trình dạy học giáo viên cần phải phát hiện kịp thời các lổ hổng trong kiến thức mà học sinh bị vấp ngã để khắc phục ngay chổ đó.
 Ví dụ: Trong phân môn học vần khi chúng ta dạy các em qua phần học vần, nếu ta không dạy cho các em đọc âm tốt thì cá em sẽ không thể nào học đượcvần,tiếng, từ ngữ, câu
 Gia đình là môi trường giáo dục có ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức của các em học sinh. Đầu tiên ảnh hưởng từ cha mẹ rất sâu sắc.Vì vậy, giáo dục gia đình là một điểm mạnh, là một bộ phận quan trọng trong hệ thống giáo dục (Mối quan hệ gia đình, nhà trường, xã hội ).Song mỗi gia đình điều có một đặc điểm riêng của nó nên giáo viên phải biết phối hợp như thế nào cho phù hợp với từng gia đình mà vẫn đảm bảo được tính thống nhất, toàn vẹn trong quá trình giáo dục. Đồng thời phát huy những ảnh hưởng đó cùng với nhà trường giáo dục học sinh một cách có hiệu quả.
 Trước nguyên nhân xuất phát từ gia đình giáo viên cần :
 -Tạo cơ hội để giáo viên tiếp xúc trực tiếp với phụ huynh học sinh,để trao đổi với phụ huynh học sinh, nắm bắt cụ thể hướng phấn đấu của em vì mục tiêu, kế hoạch chung của lớp, của trườngThông qua các buổi họp phụ huynh học sinh.
 - Hợp tác giữa giáo viên và phụ huynh là điều cần thiết để học sinh học tập và rèn luyện.Qua đó, giáo viên sẽ thông tin kịp thời đến phụ huynh về kết quả học tập, hạnh kiểm, các mặt tham gia hoạt động của con em mình thông qua sổ liên lạc. Giáo viên và phụ huynh cần có sự liên kết hai chiều nhằm có biện pháp tác động phù hợp. Động viên khuyến khích khi các em tiến bộ, nhắc nhở kịp thời khi các em có biểu hiện cần uốn nắn.
 -Thông qua trao đổi với phụ huynh học sinh để nắm bắt được họ quan tâm đến giáo dục hay thờ ơ. Từ đó, có sự tư vấn và phối hợp giữ giáo viên và phụ huynh học sinh chọn ra những phương pháp phù hợp với lứa tuổi. Ở lớp tôi chữ viết xấu,bài viết ẩu,sai lỗi chính tả rất nhiều.Tôi đã mời phụ huynh học sinh của những em đó và tìm hiểu xem cách dạy học của những em đó ở nhà như thế nào.Phụ huynh có rất nhiều cách dạy các em học ( Mỗi em, mỗi gia đình có những hoàn cảnh khác nhau :Có em cha mẹ bận đi làm kiếm tiền giao cho em muốn học sao thì học,em thì cha mẹ mới sinh em bé, em thì cha mẹ sống không ổn định một chổ). Từ đó, tôi mới trình bày việc học của các em ở trường.Tôi nhận ra rằng muốn cho các em tiến bộ chỉ bằng cách cho các em đọc thật nhiều,rồi cho các em viết, lúc đầu tôi cho các em viết bằng viết chì một số em tôi cho viết bằng viết kim mềm và viết chậm ( viết nhiều lần ). Sau hơn một tháng tôi nhận thấy chữ viết của các em tiến bộ rất nhiều và sai lỗi chính tả cũng giãm.Tôi không đòi hỏi ở các em tiến bộ ngay mà các em tiến bộ dần dần từng bước (Đối với những học sinh yếu kém chúng ta không nên nóng vội ).
 - Giáo viên chỉ mời phụ huynh khi cần thiết để bàn bạc biện pháp giáo dục các em. ( Giáo viên không nên lạm dụng ).
 - Giáo viên tạo điều kiện tốt nhất về thời gian để học sinh có thể hoàn thành bài học của mình mình ngay tại lớp.
 2/ Học sinh yếu do mất căn bản
 Kiến thức luôn luôn có sự xuyên suốt. Do mất căn bản học sinh khó mà có nền tảng vững chắc để tiếp thu kiến thức mới. Để khắc phục tình trạng này giáo viên cần:
 -Hệ thống kiến thức theo chương trình.
 - Đưa nội dung bài tập phù hợp với nhận thức của học sinh để luyện tập kiến thức mới và ôn lại kiến thức đã học.
 - Phân hóa đối tượng học sinh.
 - Quan sát và theo dõi từng hoạt động của các em, bằng nhiều hình thức tổ chức ( thi đua cá nhân, thi đua tổ nhóm,đố vui, giải trí). Kết hợp kiểm tra thường xuyên việc học của các em mỗi ngày nhằm rèn thói quen học bài và làm bài ở nhà, kích thích hoạt động trí tuệ cho các em.
 -Giáo viên luôn quan tâm, trao đổi, lắng nghe ý kiến của học sinh. Dẫn học sinh nói lên những tâm tư, nguyện vọng, sở thích thái độ của mình.Từ đó, giáo viên nắm bắt được tâm sinh lý của học sinh.Và, cũng từ đây giáo viên sẽ phát huy được sở trường của học sinh, chúng ta mới kích thích được các hoạt động học tập của các em.
 - Động viên, khích lệ, tuyên dương kịp thời có tác dụng:
Xác nhận được sự tiến bộ của học sinh.
Thúc đẩy các em hành độâng theo chuẩn mực.
Kích thích sự say mê, hứng thú trong việc học tập của các em.
Giúp học sinh tự tin là mình học được, mình cũng có thể giỏi như các bạn nếu mình biết cố gắng
Sửa chữa những hành vi sai lệch của các em.
Ngược lại lạm dụng trách phạt sẽ hạn chếá khả năng tự chủ sáng tạo của học sinh.
 Ta thấy rằng: Con người luôn luôn có hai nhu cầu đối lập nhau là tự khẳng định mình và đồng nhất mình với người khác. Do vậy, trong khi giảng dạy giáo viên cần nắm vững điều này để kích thích sự say mê hứng thú học tập của học sinh.
 3/ Học sinh yếu do lời học, không chăm chỉ, không chuyên cần hoặc chưa nhận thức được việc học của mình.
 Những học sinh rơi vào tình trạng trên là do: Không học bài, không làm bài, thường xuyên để quên tập ở nhà,vừa học vừa chơi không tập trung. Để các em có hứng thú trong học tập, giáo viên phải nắm vững và phối hợp nhịp nhàng các phương pháp dạy học, thay đổi bằng nhiều hình thức khác nhau ( chơi mà học học mà chơi, tổ chức trò chơi).Sử dụng phong phú đồ dùng học tậpGiúp các em hiểu bài, tự bản thân mình làm các bài tập của cô giáo giao. Ngoài ra, giáo viên phải động viên các bạn trong tổ nhắc nhỡ và giúp đỡ lẫn nhau bằng các hình thức khác nhau chẳng hạn: Chúng ta tổ chức cho các em học nhóm.Có thể sắp xếp cho em học yếu ngồi gần những em học khá, trong quá trình sinh hoạt đầu giờ các bạn tự kiểm tra bài rồi chỉ cho bạn học. Chúng ta phải hiểu đối với một học sinh yếu kém không cần đòi hỏi ở các em phải tiến bộ ngay, tiến bộ nhanh, hay giỏi ngay. Mà điều chúng ta mong muốn ở các em có tiến bộ là được rồi. Phương pháp này không dùng để giáo dục học sinh yếu kém do hoàn cảnh gia đình được.
 Ngoài ra giáo viên cần phải trao đổi trực tiếp với từng đối tượng học sinh bằng lời nói, cử chỉ, mệnh lệnh thuyết phục đến các em.
 Ví dụ: Giáo viên dùng lời nói nhỏ nhẹ, giải thích cho các em nắm được tầm quan trọng của việc học, ngoài ra giáo viên còn có thể nêu những tấm gương tốt trong cuộc sống cũng như trong lịch sử ( Lê Quý Đôn, Cao Bá Quát).Cho các em hiểu được học phải đi đôi với hành. Có như vậy các em mới nắm được kiến thức lâu và chiếm lĩnh kiến thức mới tốt hơn.
 Chính những động tác trực tiếp thường tạo ra dấu ấn tức thì về sự chuyển biến tâm lí, hành vi, tình cảm
 Ví dụ: Học sinh thích thú khi được đến trường, các em sẽ luôn mong muốn được điểm tốt, được cô giáo khen vui đùa cùng các bạn.Đến trường để được làm bài, chia sẽ ý kiến và suy nghĩ của mình đối với bạn be (Khi dạy môn học vần không nhất thiết cứ phải đúng theo quy trình mà chúng ta nên tổ chức trò chơi : Thi tìm nhanh vần mới học trong bộ chữ của lớp giáo viên nên tuyên dương học sinh. Từ đó sẽ kích thích học sinh hưng phấn trong học tập )ø.
 Phương pháp này có hiệu quả nếu giáo viên tác động kịp thời, đúng mức độ đến từng đối tượng học sinh. Kết quả của sự tác động phụ thuộc vào tình cảm, thái độ, nghệ thuật của giáo viên khi tác động. Giáo viên cần phải tạo cho các em một niềm tin khi đến trường.
 Bên cạnh phương pháp giáo dục trực tiếp từng đối tượng học sinh. Giáo viên cần phải phối hợp phương pháp giáo dục tập thể. Dùng dư luận của tập thể để tác động đến học sinh cá biệt, xây dựng dư luận tập thể lành mạnh đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, thiết lập mối quan hệ giữa các thành viên, khêu gợi động lực học tập của học sinh vì danh dự tập thể mỗi thành viên tự giác điều khiển hành vi của bản thân .
 Ví dụ: Giáo viên động viên học sinh bằng hoa điểm mười, khen học sinh khi sinh hoạt dưới cờ vào đầu tuần. Có như vậy, các thành viên trong tổ mới động viên, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ để giữ gìn truyền thống. Còn các thành viên ở tổ khác sẽ cố gắng học tập để đạt kết quả tốt như tổ bạn. Chính dư luận là dấu hiệu quan trọng nhất đánh dấu sự trưởng thành và phát triển của hoạt động tập thể trong đó có sự tiến bộ của các đối tượng học sinh cá biệt.
 Trong quá trình dạy học ta thấy rằng không biết học sinh bi quan , mất niềm tin, tự phụ, chủ quanTrong học tập, trong sinh hoạt do đặc điểm tâm sinh lí của lứa tuổi, có lúc ta thấy các em linh động,lại có lúc ù lì chậm chạpTất cả các trường hợp đó, giáo viên phải tận dụng phương pháp này kích thích các em để các em biết kiềm chế bản thân, làm bớt những biểu hện quá đà hoặc tạo hứng thú cho các em đang ù lì trở lại hoạt động vui chơi, hòa đồng với các bạn trong tổ, trong lớp.
 4/ Học sinh học trước tổi
 Qua nhiều năm trực tiếp dạy lớp 1. Tôi nhận thấy có những học sinh học trước tuổi ( khi phụ huynh học sinh đi làm giấy khai sinh đã khai rước tuổi ), nên đẫn tới các em học yếu kém. Đối với đối tượng học sinh này tôi đã có trao đổi với phụ huynh học sinh đểå hướng dẫn các em học ở nhà thêm. Mặt khác, chúng ta phải hướng dẫn các em một cách nhẹ nhàng và luôn luôn động viên kịp thời để các em nắm bắt được kiến thức. Từ đó, các em sẽ tự tin hơn khi học những kiến thức mới.
 Tóm lại: Trong các phương pháp dạy học không có pháp nào là vạn năng. Mỗi phương pháp điều có ưu và khuyết điểm riêng, mà chúng ta phải biết vận dụng tất cả những phương pháp đó một cách linh hoạt và khéo léo để phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng vùng mà mình đang giảng dạy. Có như vậy, chúng ta mới thu được kết quả cao trong sự nghiệp “trồng người” mà Bác vẫn hằng mong muốn.
 III/ VẬÂN DỤNG KINH NGHIỆM VÀ THỰC TIỂN
 Qua thực tế hai năm vận dụng phương pháp trên. Tôi thu được những kết quả khả quan như sau:
 THỐNG KÊ HỌC SINH YẾU KÉM NĂM HỌC : 2006-2007
Năm học
2006-2007
Số học sinh
Kết quả
Giữa học kì I
Giữa học kì I
Giữa học kì I
Giữa học kì I
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Giỏi
Khá
TB
Yếu
22
2
4
9
7
3
5
8
6
5
6
9
2
6
7
8
1
Tỷlệ %
9
18
40
31
13
22
36
27
22
27
40
9
27
31
36
4
 Từ những kết quả trên, tôi nhận thấy kết quả học sinh yếu, kém của lớp tôi đã giảm dần theo từng học kì. Đó là do sự phấn đấu không ngừng của từng cá nhân trong lớp, đặc biệt là những học sinh yếu đã tự tin vào khả năng của bản thân để tiến lên.Tôi cũng rất phấn khởi khi mà những phương pháp mình áp dụng đã mang lại những hiệu quả thật thiết thực.
 IV/ NHẬÂN ĐỊNH CHUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 1/ Ưu điểm:
Kích thích được động cơ học tập của học sinh,học sinh tự động tiếp thu và chiếm lĩnh kiến thức một cách chủ động hơn.
Không còn sự chênh lệch về trình độ của các nhóm học sinh trong lớp.
Nâng cao được chất lượng dạy và học, mà vẫn đảm bảo được sự đổi mới phương pháp dạy học trong trường tiểu học hiện nay.
Tỉ lệ học sinh thi lại và ở lại lớp giảm hẳn.
Không những tạo được niềm tin ở các em học sinh mà còn làm cho các bậc phụ huynh học sinh tin tưởng vào các thầy cô giáo trong nhà trường mỗi khi gữi con mình.
 2/ Hạn chế
Giáo viên mất nhiều thời gian, phải kiên trì, nhẫn nại.
Học sinh phải tích cực phấn đấu học tập dưới sự hướng dẫn của thầy cô và gia đình.
Gia đình phải có sự quan tâm, giúp đỡ, nhắc nhỡ các em thường xuyên.
Ngoài ra chúng ta cần phải có sự chung tay góp sức của chính quyền địa phương.
 Sau cùng với khả năng và năng lực hẹp của tôi. Trong sáng kiến kinh nghiệm này không thể không tránh những thiếu sót.Tôi rất mong được sự đóng góp của các bạn đồng nghiệp để cho sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn. Nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả giảng dạy ở trường tiểu học Hòa Bình nói chung và lớp 1 nói riêng .
 IV/ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ 
 1/ Đối với ban giám hiệu luôn luôn có sự quan tâm và giúp đỡ để giáo viên thực hiện tốt hơn.
 2/ Đối với giáo viên phải có sự yêu nghề và nhiệt tình trong công tác giảng dạy của mình.
 3/ Đối với phụ huynh học sinh phải luôn quan tâm tới con em của mình, phải thường xuyên trao đổi với giáo viên và ban giám hiệu để biết được tình hình học tập của con mình. 
 Hòa Bình, Ngày 02tháng 05 năm 2008 
 Người viết sáng kiến
 Nguyễn Đăng Tuấn
 Duyệt
Của hội đồng khoa học trường tiểu học
.
...