Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp dạy Trống Đội nâng cao cho học sinh Tiểu học - Nguyễn Chí Phiến

Sáng kiến kinh nghiệm :
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY “TRỐNG ĐỘI” NÂNG CAO 
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
Đội TNTP Hồ Chí Minh ra đời nhằm mục đích tập hợp, đoàn kết rộng rãi thiếu nhi vào tổ chức Đội, giáo dục các em học tập và rèn luyện theo 5 điều Bác Hồ dạy, để trở thành con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ và người Đoàn viên thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh .
“ Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan.”
 Bác Hồ đã từng viết như thế để chúng ta thấy rằng việc giáo dục, bảo vệ và chăm sóc trẻ em là rất quan trọng.
 Bác Hồ bảo rằng “ Non sông Việt Nam có sánh vai với các cường quốc năm Châu được hay không cũng là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu....”. Từ đó, chúng ta cần đẩy mạnh phong trào vì đàn em thân yêu, thay đổi nội dung giáo dục sao cho phù hợp với vùng miền, từng lứa tuổi, góp phần tạo ra môi trường lành mạnh cho các em rèn luyện và phát triển nhân cách toàn diện.
 Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới WTO. Sự kiện này đã đánh dấu một mốc quan trọng trong quá trình hội nhập kinh tế, mở ra một giai đoạn cơ hội lớn để đất nước phát triển nền Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đi kịp các quốc gia tiên tiến trên thế giới. Trong đó công tác Đội trong trường học ngày càng được nâng cao.
Trong những năm gần đây công tác Đội trong trường tiểu học và THCS đã được quan tâm đáng kể và dần đi vào chiều sâu. Chính vì thế việc học tập và rèn luyện chuyên môn cũng như các kiến thức, kĩ năng về Đội ngày càng được chú trọng và đòi hỏi sự nâng cao, nhất là kỹ năng đánh trống Đội. Số lượng các em học sinh biết đánh trống rất ít, trong những năm học trước ở trường tôi nói riêng và các trường triểu học trên địa bàn nói chung, số học sinh biết đánh trống chỉ có khoảng từ 10 đến 15 em, nhiều em trong đội trống đánh còn chưa chuẩn và số bài trông Đội mà các em biết đánh còn hạn chế. Nói chung, việc nắm vững kĩ năng về trống Đội còn rất khó khăn, bởi học được cách đánh trống hay và đúng, đòi hỏi các em phải có năng khiếu và tính kiên trì. 
Trong thực tế, tôi dạy các em rất nhiều ngày mới học được 5 bài trống quy định, nhưng khi kiểm tra các em vẫn thường hay đánh sai nhịp làm cho các em chán nản., đặc biệt là bài trống chào mừng. Các em đã học được 5 bài trống trong quy định và chỉ có thể sử dụng vào các buổi lễ chào cờ.
 Với sự phát triển của đất nước ở mọi lĩnh vực, những năm gần đây nhà nước ta đã tổ chức nhiều lễ hội rất quy mô và hoành tráng, trong đó tiếng trống đã đóng góp rất nhiều vào các chương trình lễ hội đó. Từ đó tôi đã nghiên cứu để đưa ra những phương pháp dạy cho học sinh những bài trống cổ động, đệm hát cho các 
bài hát tập thể, đặc biệt là dàn dựng các bài trống đồng diễn để phục vụ cho các ngày lễ lớn. Với phương trâm “ Học mà chơi, chơi mà học” tôi đã dàn dựng được nhiều bài trống đồng diễn liên hoàn được mọi người yêu thích.
Đó cũng là lý do tôi chọn đề tài: Một số phương pháp dạy “Trống Đội” nâng cao cho học sinh Tiểu học. 
II/ THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI :
Thuận lợi
Được sự quân tâm của Hội Đồng Đội các cấp, sự hỗ trợ của Ban giám hiệu nhà trường, Chi đoàn nhà trường, Hội PHHS, và sự nhiệt tình của giáo viên chủ nhiệm.
Trường không có điểm lẻ, nên rất thuận tiện cho các buổi sinh hoạt tập thể cũng như các buổi tổ chức tập huấn công tác Đội cho ban chỉ huy Liên đội, đặc biệt là các buổi tập huấn trống đội nâng cao cho Đội viên trong câu lạc bộ trống Đội của Liên đội .
Học sinh ở lứa tuổi tiểu học rất hiếu động thích khám phá những gì mới, những cái hay cái đẹp trong nghệ thuật.
Khó khăn
Diện tích sân trường hẹp, không đủ bóng mát. Nhà trường không có hội trường, phòng truyền thống riêng .
Nhà trường ở giữa khu dân cư, nên trong các buổi tập trống đã làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân ở kế bên.
Một số em gia đình còn sống ở dưới bè cá nên ngoài việc học các em còn phải phụ giúp gia đình.
Hầu hết các em học sinh thích tham gia nhưng năng khiếu còn hạn chế.
Liên đội chỉ có những bộ trống cũ, đã qua sử dụng trên 10 năm nên tiếng không còn chuẩn. 
Số liệu thống kê.
Sau đây là số liệu thống kê đội viên thích học trống và biết đánh trống tham gia vào đội trống của nhà trường trước khi thực hiện đề tài .
STT
Tổng số đội viên
Thích học đánh trống
Biết đánh các bài trống quy định
Biết đánh các bài biểu diễn nâng cao
01
225
80 (35,5%)
20 (8,8 %)
0
 NỘI DUNG ĐỀ TÀI
 1.Cơ sở lý luận: 
 Trống là một trong những loại nhạc khí, ngày xưa thường làm bằng đá, cây, đồng, v.vXưa tại Ấn Ðộ dùng để báo thời gian, cảnh báo. Trung Quốc thời xưa dùng trống trong các dịp lễ lộc, vũ hộiLoại hình có to, nhỏ, treo hoặc để trên giáTrống to gọi là trống tẩu, nhỏ gọi là trống ứng, treo để đánh gọi là trống treo 
 Sau này trống là một trong những loại pháp khí dùng làm hiệu lệnh báo thời gian sớm tối. Sau này Phật giáo Trung Quốc tiến thêm bước nữa là phối hợp nhịp điệu, âm thanh của tiếng trống hòa cùng những lời tán tụng, phổ thành nhạc điệu, gọi là “kỹ nhạc cung đình, trang nghiêm”.
 Ngày nay, người ta sử dụng chủ yếu là trống da, tiếng trống dùng làm báo hiệu trong thôn làng và báo giờ trong trường học Trống là một nhạc cụ quan trọng trong dàn nhạc dân tộc và dàn nhạc hiện đại. 
	Trong nhà trường, trống Đội là một phần không thể thiếu được trong 7 kỹ năng của các em đội viên Đội TNTP Hồ Chí Minh. Một bộ trống có từ 3 đến 5 cái, trong đó có một trống cái. 
 Có 5 bài trống quy định: 
	1/Trống chào cờ
	2/Trống đệm hát Quốc ca
	3/Trống đệm hát Đội ca
	4/Trống hành tiến
	5/Trống chào mừng.
	Trống Đội được phục vụ cho các buổi lễ chào cờ, lễ duyệt đội, lễ kết nạp đội, lễ diễu hành, các lễ hội trong nhà trường Tiếng trống làm cho buổi lễ được trang nghiêm, rạo rực trong lòng mọi người, trong mỗi trường tiểu học phải có ít nhất 01 đội trống.
	Mỗi bài trống là một tác phẩm âm nhạc, có âm hình tiết tấu vui nhộn, sắc thái to nhỏ. Vì vậy người đánh trống phải có kỹ năng và học thuần thục, đánh đúng nhịp, thường xuyên được thực hành. Nếu như chúng ta biết kết hợp các âm hình tiết tấu và các bài trống thành một bài trống đồng diễn để phục vụ cho những ngày lễ lớn như lễ khai giảng, lễ tổng kết năm học và Đại hội TDTT  Tiếng trống sẽ tạo cho không khí náo nhiệt, buổi lễ đó được thành công và gây ấn tượng rất nhiều. 
 Từ những vấn đề trên, ta có thể nói kỹ năng đánh trống là một trong những kỹ năng giúp ích cho chúng ta rất nhiều trong các hoạt động của Đội nói riêng và của nhà trường nói chung, đặc biệt là khi tham gia vào các chương trình lớn. Việc học không phải một sớm một chiều là thành công, mà đòi hỏi chúng ta phải rèn luyện, cần cù, siêng năng. Thật là thú vị khi chúng ta hát tập thể có tiếng trống Đội đệm theo, khi dự một buổi lễ được xem một bài biểu diễn trống Đội hoành tráng có hơn 30 em học sinh tham gia. Để có được kỹ năng thành thạo thì phải thường xuyên luyện tập và người hướng dẫn phải có nhiều bài trống hay và mới lạ để lôi cuốn học sinh tham gia.
 Tôi mong rằng sáng kiến: Một số phương pháp dạy “Trống Đội” nâng cao cho học sinh Tiểu học mà tôi đã thực hiện tại trường Tiểu học La Ngà trong những năm vừa qua, sẽ đóng góp một phần nào kinh nghiệm để nâng cao phong trào trống Đội không chỉ tại trường Tiểu học La Ngà mà ở cả các trường trên địa bàn. 
Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài .
2.1/ Thành lập câu lạc bộ học trống 
a/ Lên kế hoạch. 
- Ngay từ tháng 08 đầu năm học Tổng phụ trách tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường lên kế hoạch tổ chức dạy và thành lập câu lạc bộ.
- Phối hợp với giáo viên dạy Âm nhạc để chọn và hướng cho các em đăng ký tham gia vào câu lạc bộ trống Đội của Liên đội
- Lên lịch học trống vào chiều thứ 7 hàng tuần
b/Hướng dẫn học lý thuyết các 5 bài trống quy định.
* Cách đánh trống: 
Số lẻ: Đánh trống tay phải, cầm dùi sát mặt trống, tay úp.
Số chẵn: Đánh trống tay trái, cầm dùi cách mặt trống từ10-15cm, tay ngữa.
1. Chào cờ
*****
	 * * *
	1234//: 1	2 3 4/ 1
 * * *
	1234//: 1	2 3 4/ 2 (P)
 * * *
	1234//: 1	2 3 4/ 3
 * * *
	1234//: 1	2 3 4/ 4 (P)
 * * *
	1234//: 1	2 3 4/ 5
	 * * * * *
 123456789
2. Chào mừng
	* * *
	1 1234/ 1 	12 3 4/1
	 * * * *
	1234/ 1 nghỉ	 12/1 12/1 12/1
	 * * *
	1234/1	12/1 12/1 nghỉ
3. Hành tiến
* * * *
1 1234/1 nghỉ	1 1234/1 2 3 nghỉ
* * * * *
12 1 12/1 2 3 nghỉ	1234 5678/9 nghỉ
* * * * * *
1 2/ 1 nghỉ 12/1 12/1 12 3 4/1 2 3 nghỉ
* * *
1234 5678/9 nghỉ.
4. Trống Quốc ca
* * * * * * * * *
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9	
Nam cứu dồn xa	
* * * * * * * * *	
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9	
Máu nước sống ca
* * * * * * * * *	
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9
quang thù lao khu
* * * * * * * * * *	
1 2 3 2 2 3 3 2 3 4 2 3 5 2 3 
Dân ngừng ra tiến cùng
 * * *
 1 2 3 4 5 6 7 8 9
 Lên 
* * * * *
1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Nam bền
5. Trống Đội ca
* * * * ** * * * * * *
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 1 2 3 4 5 
Nhau thanh gắn Hồ
* * * * ** * * * * * *
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 1 2 3 4 5 
Ta tim danh nhà 
* * * * * *
1 1 2 3 4 5 1 1 2 3 4 5
tiến	 ta	
* * * * ** * * * * * *
1 2 3 2 2 3 3 2 3 1 1 2 3 4 5 
Yêu lao thi xa	
- Giới thiệu bài trống theo nhạc số, ghi rõ ràng theo tiết tấu và phách mạnh phách nhẹ. Nêu quy luật của từng bài trống cho học sinh dễ nhớ.
VD: Bài trống chào cờ có 5 câu giống nhau.
 - Học tiết tấu từng câu theo nối móc xích như học hát.
- Học cá bài trống dễ trước, như bài trống chào cờ .
- Học qua trò chơi  ‘‘Hát và vỗ tay theo tiết tấu’’
- Ban đầu chỉ cần cho các em đọc đúng nhịp và kết hợp với đánh tay trên đùi hoặc trên mặt bàn, khi nào học sinh đánh nhuần nhuyễn rồi mới hướng dẫn trên mặt trống 
Yêu cầu : Học sinh phải thuộc cách đếm theo âm hình tiết tấu và vỗ tay đúng nhịp
c/ Hướng dẫn cánh đeo trống học thực hành trên mặt trống.
- Đeo trống vòng dây qua đầu, để dây dọc trên vai trái, mặt trống con nghiêng 45 độ so với mặt đất, mặt trống cái nghiêng 90 độ so với mặt đất. Cầm dùi tay phải úp tay trái ngửa, cầm 1/3 dùi.
- Khi đánh trống cần mềm tay gõ nhẹ vào mặt trống nhưng phải dứt khoát, tránh dùi luôn đè lên mặt trống, trống cái đánh từ trên cao xuống hoặc từ dưới lên không đánh thẳng vào mặt trống.
- Cần đánh đúng tay phải hoặc trái, nếu để các em đánh lộn sau này rất khó sửa.
- Khi giáo viên đánh mẫu phải đánh chậm và rõ các tiết tấu, để các em hình dung được nhịp điệu của từng bài trống.
- Người đánh trống cái rất quan trọng, là người giữ nhịp cho trống con, khi mới tập phải chọn học sinh nào học nhanh có kỹ năng tốt đánh trống cái.
- Nếu lớp học có số lượng nhiều thì cần phải chia nhóm cho các em tự ôn, tổ chức thi đua theo nhóm.Như vậy học sinh tự học hỏi lẫn nhau mà không cần phải có trống nhiều các em thay đổi nhau học.
2.2/ Tổ chức thực hành và thi.
a/ Tổ chức thực hành:
- Khi các em đã thuộc các bài trống rồi, nhưng khi ghép thành một đội trống các em đánh vẫn bị lỗi, bởi vì mỗi em giữ một nhịp khác nhau có em đánh nhanh có em đánh chậm. Vì vậy người dạy phải bắp nhịp cho cả lớp thực hiện, rồi các em sẽ quen và tiếng trống sẽ đều hòa cùng một nhịp.
- Nếu chỉ cho các em học mà không ôn và không được thể hiện khả năng của mình thì sẽ mau chán, thường thì thầy cô hay chọn một số em khá vào đội trống của nhà trường, để phục vụ các buổi lễ . Tổng phụ trách phải phân công cho từng lớp ví dụ : Chào cờ hàng tuần lớp nào trực thì lớp đó phải có đội trống phục vụ lễ chào cờ.
	b/ Tổ chức thi.
	Trong một năm học Liên đội phải tổ chức ít nhất 01 lần cho các lớp thi, ví dụ: Tổ chức Hội thi‘‘Tiếng trống Đội ta’’ hoặc lồng ghép với thi ‘‘Nghi thức đội’’
2.3/ Ứng dụng học nâng cao.
a/ Trống đệm hát tập thể.
 Khi các em đã thực hiện nhuần nhuyễn các bài trống quy định thì dạy cho các em biết thêm các bài trống đệm hát tập thể ví vụ bài: Anh em ta về, Bốn phương trời, Lên đàng . 
( Lên đàng)
* * * * * * * * * * * *
1 2 1 1 2 2 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9	
Anh nhau đàng sáng	
* * * * * * * * * * * *
1 2 1 1 2 2 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9	
Nguyện tô nay tài
* * * * * * * * * * * *
1 2 1 1 2 2 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9	
Ta chi đàng nam
* * *	* * * * * * 	* * * *
1 1 2 3 4 5 	1 1 2 3 4 5 1 2 3	1 1 2 3 
Lai bước Ngang	 vang
b/ Dàn dựng bài trống đồng diễn.
Để dàn dựng bài trống đồng diễn ta phải thực hiện các bước sau:
- Chọn một đội tuyển ít nhất là 30 em, lựa chọn vào đội trống phải là những em nhanh nhẹn, có đủ sức khỏe, khi vào đội trống phải nghiêm túc không gây ồn ào.
- Tập cho các em kỹ năng vừa đánh trống vừa bước đều theo nhịp, chân trái bước ở phách mạnh, chân phải bước ở phách nhẹ. Bước đều được 4 hướng: tiến, lùi, sang phải, sang trái di chuyển được đội hình.
- Thiết kế di chuyển đội hình trên giấy. Khi thiết kế cần phải tính nhịp đi khớp với từng câu của bài trống, bài trống nào đưa vào xếp hình nào chi phù hợp ví dụ: Xếp hình huy hiệu đội thì sử dụng trống hành tiến, xếp chữ Hội khỏe phù đổng thì dùng trống xuất quân
- Dưới đây là cấu trúc của bài biểu diễn trống đội mà trường Tiểu học La Ngà đã thực hiện và đạt giải nhất trong hội thi “Tiếng trống Đội ta” cấp huyện . 
 Cấu trúc bài đồng diễn trống đội 
KẾT QUẢ .
- Qua thực tế áp dụng những biện pháp trên, chất lượng trống Đội học sinh trường Tiểu học La Ngà trong những năm học qua đã được nâng cao so với những năm học trước. 
- Trước đây số học sinh biết đánh chỉ đếm trên đầu ngón tay, đến nay nhà trường có câu lạc bộ Trống đội hơn 60 em. 100 % các chi đội đều có đội trống riêng để tham gia các hoạt động của nhà trường .
- Ngoài 5 bài trống quy định, các em còn biết đánh các bài trống nâng cao và biết thêm nhiều bài trống đệm hát tập thể. Đặc biệt các em còn được thể hiện tài năng của mình qua các bài đồng diễn trống Đội, được nhiều thầy cô và các bậc phụ huynh yêu thích.
- Kết quả mà các em đạt được đã thể hiện rõ qua giải nhất hội thi “Tiếng trống Đội ta” cấp huyện. 
- Đội trống của nhà trường đã được một số cơ quan đóng trên địa bàn mời đến biểu diễn được nhiều người khen ngợi.
Sau đây là số liệu thống kê đội viên thích học trống và biết đánh trống sau khi thực hiện đề tài .
STT
Tổng số đội viên
Thích học đánh trống
Biết đánh các bài trống quy định
Biết đánh các bài biểu diễn nâng cao
01
225
150 (66,6 %)
80( 35,5 %)
50 (22,2 %)
BÀI HỌC KINH NGHIỆM.
- Khi dạy kỹ năng đánh trống cho học sinh ta phải có phương pháp, đây là một kỹ năng đòi hỏi người học phải có một chút năng khiếu về âm nhạc. 
Muốn giỏi được kỹ năng đánh trống người học phải siêng năng luyện tập. Đa số các em đã được học nếu không được thực hành thì tay các em sẽ cứng và mau quên. Vì vậy chúng ta phải tạo sân chơi cho các em, để các em thể hiện được khả năng của mình .
Phong trào trống Đội ở các trường Tiểu học khó thực hiện hơn ở trường THCS, vì ở trường THCS đã có nguồn từ các trường Tiểu học lên, ở trường Tiểu học là phải dạy từ đầu.
Vậy muốn nâng cao được trống Đội trong nhà trường Tiểu học, ngay từ đầu năm học phải có kế hoạch mở lớp hay câu lạc bộ, để thu hút các em tham gia. Phải cho các em thực hành nhiều và cọ sát trong các buổi chào cờ và hạ cờ hàng tuần . 
KẾT LUẬN.
Nhìn chung với kết quả đạt được trong phong trào trống Đội, qua những điểm mới trường Tiểu học La Ngà thật sự được cải thiện rất nhiều về công tác Đội
 Điều đặc biệt mà tôi nhận thấy trong trường Tiểu học La Ngà là một tập thể có tinh thần đoàn kết nhất trí cao. Đây là yếu tố và điều kiện thuận lợi mà tôi tâm đắc nhất khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này. Nhờ đó sự phối hợp nhịp nhàng của các cá nhân phụ trách, của các bộ phận, đoàn thể đã đem lại kết quả trong những biện pháp nâng cao chất lượng trống Đội trong nhà trường.
 Nếu phong trào trống Đội trong trường phát triển thì chắc chắn chất lượng hoạt động Đội sẽ từng bước nâng cao và hoạt động sôi nổi hơn.
Bản thân tôi mong muốn rằng ngoài việc học chính khóa, nhà trường tạo điều kiện có thời gian để tổ chức sinh hoạt Đội. Đặc biệt là các buổi tập huấn kỹ năng trống Đội cho phụ trách các chi đội và Đội viên trong trường, để phong trào Đội ngày càng được nâng cao .
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu tập huấn Tổng phụ trách Đội tỉnh Đồng Nai – Năm học 2011 – 2012 
+ Tác giả : Huỳnh Toàn 
+ Nhà xuất bản : Hội Đồng Đội tỉnh Đồng Nai 
+ Năm xuất bản : Tháng 9 năm 2008
La Ngà, ngày 22 tháng 3 năm 2013
 NGƯỜI THỰC HIỆN
 Nguyễn Chí Phiến