Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp điển hình dạy giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1

 do tính trìu tượng hoá của toán học nên năng lực phân tích tổng hợp chưa phát triển. Do ngôn ngữ bất đồng nên việc hiểu nghĩa của các bài toán có lời văn là rất khó khăn. Do vậy trong một lớp học lại có nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Người giáo viên phải biết quan tâm sát sao tới từng đối tượng đó, đặc biệt phải quan tâm tới học sinh yếu kém, phải làm cho mọi học sinh trong lớp đạt chuẩn về kiến thức, kĩ năng cơ bản đồng thời chú ý tới đối tượng học sinh khá giỏi để các em không thấy nhàm chán. Mỗi bài học có những mức độ yêu cầu khác nhau, giáo viên phải xác định mức độ kiến thức, kĩ năng phù hợp với từng đối tượng học sinh để mọi học sinh đều có thể đạt yêu cầu trình độ chuẩn. Để làm được điều đó, người giáo viên phải chú trọng đến các dạng toán mà học sinh dân tộc huyện Hoàng Su Phì còn lúng túng để tìm ra phương pháp truyền thụ tới học sinh một cách dễ hiểu nhất.
 	Đây là lí do khiến tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp điển hình dạy giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1”. Hi vọng rằng sau khi hoàn thành đề tài này sẽ giúp tôi nâng cao được trình độ, khắc phục được những nhược điểm trên để học sinh trung bình, yếu kém đều mạnh dạn tự tin, hứng thú giải toán. Từ đó mới thực hiện nâng cao chất lượng môn toán ở cấp tiểu học.
2. Điểm mới trong sáng kiến
	Để thực hiện nội dung của đề tài, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ bản sau:
- Tổng hợp lý luận thông qua các tài liệu, sách giáo khoa và thực tiễn dạy học của lớp 1A- Trường PTDTBT TH&THCS Tả Sử Choóng- Huyện Hoàng Su Phì- Tỉnh Hà Giang.
- Đánh giá quá trình dạy toán - Loại bài giải toán có lời văn từ những năm trước và những năm gần đây .
- Tiến hành khảo sát chất lượng học sinh.
- Đúc rút kinh nghiệm qua quá trình nghiên cứu
Phần II: Nội dung sáng kiến
1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu
a) Đặc điểm tình hình
 	* Thuận lợi
 	Hiện nay ngành giáo dục vẫn đang triển khai và thực hiện chương trình dạy học mới . Nội dung mới. Chương trình mới,phương pháp mới phù hợp với mục tiêu giáo dục và sự phát triển của đất nước. Chương trình này đang được các trường tiểu học thực hiện một cách đồng bộ và thống nhất,từ năm 2002 đến nay.
 	Tất cả các giáo viên đã được tập huấn chuyên đề một cách tốt nhất.Vì vậy họ chủ động tiếp thu chương trình mới,phương pháp dạy học mới để nâng cao việc truyền thụ tri thức cho các em học sinh tiểu học.
 	* Khó khăn
 	Do trình độ giáo viên không đồng đều. Những giáo viên này hầu hết họ chỉ dựa vào sách giáo viên cũng có khi không hiểu hết ý đồ của sách , bản chất của dạng toán, phép toán, sự lôgic của các phép tính, ít đi sâu vào giải nghĩa, phân tích các thuật ngữ toán học.
 	Song bên cạnh đó SGV cũng chỉ là cái sườn , không đủ để giáo viên hiểu sâu sắc nội dung kíên thức cần truyền đạt và phương pháp thích ứng cho từng nội dung. Những giáo viên này họ dập khuôn theo cách máy móc mà chưa biến nội dung sách thành kiến thức của mình để từ đó có kế hoạch lựa chọn nội dung phương pháp giảng dạy cho phù hợp. Thường chỉ là giảng giải ( giáo viên nói học sinh nghe )làm mẫu để học sinh làm theo. Làm học sinh tiếp thu một cách thụ động, dẫn đến học sinh chán học.
 	Một số giáo viên được đào tạo hệ trên chuẩn. Trong số giáo viên này cũng có một số giáo viên chưa chịu tìm tòi suy nghĩ, học hỏi trong chuyên môn chưa linh hoạt trong giảng dạy. 
 	Mỗi dạng toán thường chỉ có một tiết ban đầu là cung cấp kiến thức mới, còn lại thường nằm trong các tiết luyện tập. Ở huyện Hoàng Su Phì là một huyện vùng cao kinh tế còn nghèo nàn, dân trí còn cổ hủ. Do sự nhận thức của học sinh không đồng đều không được sự quan tâm của gia đình nên lực học của các em nhìn chung là yếu. Do vậy trong các giờ toán giáo viên phải dạy quá thời gian quy định. Thường là các giáo viên tập trung rèn kĩ các bài toán thuộc kiến thức còn bài mở rộng thường hết thời gian. Các bài toán giáo viên chỉ đọc mẫu một lần, gọi một học sinh đọc, giáo viên phân tích đề tìm cách giải ( giáo viên hỏi ,học sinh trả lời ). Đây là vấn đề chính dẫn đến học sinh trung bình yếu không biết giải toán, sợ giải toán, vì các em chưa kịp hiểu đề bài do vậy các bước tiếp theo các em bị phụ thuộc hoàn toàn. Sau đó tự giáo viên tóm tắt bài toán, gọi từng học sinh đọc giáo viên ghi lên bảng, học sinh còn lại chép vào vở. Do vậy các em không có thời gian thực hành thể hiện sự hiểu biết của mình trong lớp và được thầy cô phát hiện để uốn nắn. Các bài tiếp theo về nhà tự làm. Phần này chỉ có học sinh hiểu bài trên lớp và học sinh ham học các em mới hoàn thành được. Các em học trung bình, yếu thường thì làm chống đối hoặc bỏ lại. Một số học sinh không có điều kiện về thời gian cũng như phương tiện để học tập cũng bỏ lại ( do vậy các đối tượng này rất sợ giải toán ) Đến giờ toán tiếp theo có 5-7 phút kiểm tra bài cũ phần giải toán giáo viên chỉ gọi những học sinh xung phong lên chữa. Lại một lần nữa học sinh yếu chép bài vào vở. Cứ như vậy, đây là nguyên nhân dẫn đến học sinh trung bình không biết giải toán.
 	Ở lớp 1 nhận thức của các em thường là cảm tính, tư duy của các em dựa vào trực quan và quan sát. Nên việc sử dụng đồ dùng trực quan trong việc giải toán là rất quan trọng. Nhưng trong giảng giạy các giáo viên ít trú trọng đến vấn đề này. 
Hầu hết giáo viên chỉ dừng lại ở việc vẽ sơ đồ đoạn thẳng kết hợp với lời nói mà chưa chú trọng đến các mô hình là con vật, là vật thật giúp học sinh cụ thể hoá đề bài toán, thực tế đồ dùng trong thư viện có nhưng giáo viên ít sử dụng.
b) Thực trạng của học sinh.
 	* Ưu điểm
 	- Học sinh đã phát huy được tính tích cực học tập sáng tạo, là người lĩnh hội tri thức dựa trên sự hoạt động của giáo viên. Vì thế học sinh rất phấn khởi khi tham gia hoạt động học tập.
 	* Nhược điểm
 	- Đối với học sinh do quá trình học tập và giải toán làm theo mẫu quá nhiều vì vậy khi có tình huống phải suy luận hoặc lật lại vấn đề thì các em sẽ lúng túng dẫn đến giải sai bài toán. Học sinh thường gặp những lỗi sau:
 	+ Hiểu sai nội dung bài toán 
 	+ Nhận dạng bài toán sai.
 	Và còn nhiều sai khác dẫn đến viết và trình bày bài toán sai, sử dụng công thức không hợp lí , có lúc dẫn đến đáp án sai.
2. Nội dung của sáng kiến
a) Tìm hiểu nội dung bài toán.
Hướng dẫn học sinh tiếp cận đề bài bằng cách xác định rõ cái đã cho và cái phải tìm. Biết sử dụng các kí hiệu và sơ đồ đoạn thẳng để tóm tắt bài toán, từ đó tìm mối quan hệ giữa cái đã cho và cái cần tìm hoặc vận dụng các quy tắc toán học.
 	Dùng các phép suy luận để đặt mối quan hệ giữa cái đã cho và cái cần tìm. Biết gạt bỏ những yếu tố thứ yếu không tham dự vào quan hệ trong bài toán. 
 	* Yêu cầu 1: Ngay từ đầu học kỳ I các bài toán được giới thiệu ở mức độ nhìn hình vẽ - viết phép tính. Mục đích cho học sinh hiểu bài toán qua hình vẽ, suy nghĩ chọn phép tính thích hợp.
 	Thông thường sau mỗi phép tính ở phần luyện tập có một hình vẽ gồm 5 ô vuông cho học sinh chọn ghi phép tính và kết quả phù hợp với hình vẽ. Ban đầu để giúp học sinh dễ thực hiện sách giáo khoa ghi sẵn các số và kết quả :
VD: Bài 5 trang 46 
 a)
1
2
=
3
Chỉ yêu cầu học sinh viết dấu cộng vào ô trống để có : 1 + 2 = 3
 	b) Đến câu này nâng dần mức độ - học sinh phải viết cả phép tính và kết quả 
1
 +
1
=
2
Tương tự câu b : Có 7 bạn và 2 bạn đang đi tới. Tất cả là 9 bạn. 
 	Cách 1:	 
7
 +
2
=
9
Cách 2:
2
+
7
=
9
Đến bài 3 trang 85
 	Học sinh quan sát và cần hiểu được: 
 	Lúc đầu trên cành có 10 quả. Sau đó rụng 2 quả . Còn lại trên cành 8 quả. 
10
-
2
=
8
 	Ở đây giáo viên cần động viên các em diễn dạt, trình bày miệng ghi đúng phép tính .
 	Tư duy toán học được hình thành trên cơ sở tư duy ngôn ngữ của học sinh.
 	 Khi dạy bài này cần hướng dẫn học sinh diễn đạt trình bày động viên các em viết được nhiều phép tính để tăng cường khả năng diễn đạt cho học sinh. 
 	* Yêu cầu 2: Đến cuối học kì I học sinh đã được làm quen với tóm tắt bằng lời:
 	Bài 3 trang 87 
 	b) Có : 10 quả bóng 
 	 Cho : 3 quả bóng
 	 Còn :.... quả bóng? 
10
-
3
=
7
 	Học sinh từng bước làm quen với lời thay cho hình vẽ, học sinh dần dần thoát ly khỏi hình ảnh trực quan từng bước tiếp cận đề bài toán. Yêu cầu học sinh phải đọc và hiểu được tóm tắt, biết diễn đạt đề bài và lời giải bài toán bằng lời, chọn phép tính thích hợp nhưng chưa cần viết lời giải.
 	Tuy không yêu cầu cao,tránh tình trạng quá tải với học sinh, nhưng có thể động viên học sinh khá giỏi làm nhiều cách, có nhiều cách diễn đạt từ một hình vẽ hay một tình huống sách giáo khoa. 
 	* Yêu cầu 3: Giới thiệu bài toán có lời văn bằng cách cho học sinh tiếp cận với một đề bài toán chưa hoàn chỉnh kèm theo hình vẽ và yêu cầu hoàn thiện ( tiết 81- bài toán có lời văn ). Tư duy HS từ hình ảnh phát triển thành ngôn ngữ, thành chữ viết. Giải toán có lời văn ban đầu được thực hiện bằng phép tính cộng là phù hợp với tư duy của HS.
 	Cấu trúc một đề toán gồm 2 phần: phần cho biết và phần hỏi, phần cho biết gồm có 2 yếu tố. 
 	* Yêu cầu 4: Để hình thành cách giải bài toán có lời văn, sách giáo khoa đã nêu một bài toán, phần tóm tắt đề toán và giải bài toán hoàn chỉnh để học sinh làm quen.
(Bài toán- trang 117)
 	Giáo viên cần cho học sinh nắm vững đề toán, thông qua việc tóm tắt đề toán. Biết tóm tắt đề toán là yêu cầu đầu tiên dể giải bài toán có lời văn.
 	Bài giải gồm 3 phần : Câu lời giải, phép tính và đáp số.
 	Chú ý rằng tóm tắt không nằm trong lời giải của bài toán, nhưng phần tóm tắt cần được luyện kỹ để học sinh nắm được bài toán đầy đủ, chính xác. Câu lời giải trong bài giải không yêu cầu mọi học sinh phải theo mẫu như nhau, tạo diều kiện cho HS diễn đạt câu trả lời theo ý hiểu của mình. Quy ước viết đơn vị của phép tính trong bài giải HS cần nhớ để thực hiện khi trình bày bài giải. 
 	Bài toán giải bằng phép tính trừ được giới thiệu khi HS đã thành thạo giải bài toán có lời văn bằng phép tính cộng. GV chỉ hướng dẫn cách làm tương tự,thay thế phép tính cho phù hợp với bài toán.
 	Ở lớp 1, HS chỉ giải toán về thêm, bớt với 1 phép tính cộng hoặc trừ, mọi HS bình thường đều có thể hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách nhẹ nhàng nếu được giáo viên hướng dẫn cụ thể.
 GV dạy cho Hs giải bài toán có lời văn cần thực hiện tốt các bước sau:
 	- Đọc kĩ đề bài : Đề toán cho biết những gì? Đề toán yêu cầu gì?
 	- Tóm tắt đề bài
 	- Tìm được cách giảibài toán
 	- Trình bày bài giải
 	- Kiểm tra lời giải và đáp số
 Khi giải bài toán có lời văn GV lưu ý cho HS hiểu rõ những điều đã cho, yêu cầu phải tìm, biết chuyển dịch ngôn ngữ thông thường thành ngôn ngữ toán học, đó là phép tính thích hợp.
 	Ví dụ : Có một số quả cam, khi được cho thêm hoặc mua thêm nghĩa là thêm vào, phải làm tính cộng; nếu đem cho hay đem bán thì phải làm tính trừ,...
 	GV hãy cho HS tập ra đề toán phù hợp với một phép tính đã cho, để các em tập tư duy ngược, tập phát triển ngôn ngữ, tập ứng dụng kiến thức vào các tình huống thực tiễn.
 	Ví dụ,với phép tính 3 + 2 = 5. Có thể có các bài toán sau:
- Bạn Hà có 3 chiếc kẹo, chị An cho Hà 2 chiếc nữa. Hỏi bạn Hà có mấy chiếc kẹo?
- Nhà Nam có 3 con gà mẹ Nam mua thêm 2 con gà. Hỏi nhà Nam có tất cả mấy con gà?
- Có 3 con vịt bơi dưới ao, có thêm 2 con vịt xuống ao. Hỏi có mấy con vịt dưới ao?
- Hôm qua lớp em có 3 bạn được khen. Hôm nay có 2 bạn được khen. Hỏi trong hai ngày lớp em có mấy bạn được khen?
 	Có nhiều đề bài toán HS có thể nêu được từ một phép tính. Biết nêu đề bài toán từ một phép tính đã cho, HS sẽ hiểu vấn đề sâu sắc hơn, chắc chắn hơn, tư duy và ngôn ngữ của HS sẽ phát triển hơn.
* Tìm ra điểm yếu của học sinh: 
 	- Học sinh biết giải toán có lời văn nhưng kết quả chưa cao.
 	- Số học sinh viết đúng câu lời giải đạt tỷ lệ thấp. 
 	- Lời giải của bài toán chưa sát với câu hỏi của bài toán.
* Quá trình nghiên cứu và thực nghiệm:
Trong phạm vi 27 tiết dạy từ tiết 81 đến tiết 108 tôi đặc biệt chú ý vào 1 số tiết chính sau đây:
 	* Tiết 84: Bài toán có lời văn
 	Có ...bạn, có thêm ... bạn đang đi tới. Hỏi có tất cả bao nhiêu bạn?
 	HS quan sát tranh và trả lời câu hỏi 
 	Điền vào chỗ chấm số 1 và số 3. 
 	- Bài 2 tương tự.
Qua tìm hiểu bài toán giúp cho học sinh xác định được bài có lời văn gồm 2 phần:
 	- Thông tin đã biết gồm 2 yếu tố.
 	- Câu hỏi ( thông tin cần tìm )
Từ đó học sinh xác định được phần còn thiếu trong bài tập ở trang 116:
 	Có 1 con gà mẹ và 7con gà con. Hỏi có tất cả bao nhiêu con gà?
Kết hợp giữa việc quan sát tranh và trả lời câu hỏi gợi ý của giáo viên, học sinh hoàn thành bài toán 4 trang 116:
 	Có 4 con chim đậu trên cành, có thêm 2 con chim bay đến. Hỏi có tất cả bao nhiêu con chim? 
 	* Tiết 85: Giải toán có lời văn. 
Giáo viên nêu bài toán . Học sinh đọc bài toán
- Đây là bài toán gì?	 Bài toán có lời văn.
- Thông tin cho biết là gì ?	 Có 5 con gà, mua thêm 4 con gà.
- Câu hỏi là gì ? Hỏi nhà An có tất cả mấy con gà ? 
Dựa vào tranh vẽ và tóm tắt mẫu, GV đưa ra cách giải bài toán mẫu: 
 Bài giải
 Nhà An có tất cả là:
 5 + 4 = 9 ( con gà )
 Đáp số: 9 con gà
Bài 1 (trang 117) Học sinh đọc bài toán - phân tích đề bài - điền vào tóm tắt
Và giải bài toán .
 Tóm tắt: 
An có : 4 quả bóng
Bình có : 3 quả bóng
Cả hai bạn có :....quả bóng?
 Bài giải 
 Cả hai bạn có là: 
 4 + 3= 7( quả bóng )
 Đáp số: 7 quả bóng 
Bài 2 (trang 118)
 Tóm tắt:
Có : 6 bạn 
Thêm: 3 bạn 
Có tất cả :... bạn? 
 Bài giải 
 Có tất cả là :
 6+3=9 ( bạn )
 Đáp số: 9 bạn
Qua 2 bài toán trên tôi rút ra cách viết câu lời giải như sau: Lấy dòng thứ 3 của phần tóm tắt + thêm chữ là: 
VD: - Cả hai bạn có là:
 - Có tất cả là: 
Tương tự bài 3 trang118 câu lời giải sẽ là:
 - Có tất cả là:
 	* Tiết 87: Luyện tập 
Bài 1 và bài 2 (trang 121) tương tự bài 1, 2, 3 (trang117). Nhưng câu lời giải được mở rộng hơn bằng cách thêm cụm từ chỉ vị trí vào trước cụm từ có tất cả là
 	Cụ thể là 
- Bài 1 (tr 121) Trong vườn có tất cả là: 
- Bài 2 (tr 121) Trên tường có tất cả là:
 	* Tiết 88: Luyện tập 
 	Bài 1 (trang 122) HS đọc đề toán – phân tích bài toán ( như trên )
 Điền số vào tóm tắt 
 Vài ba học sinh nêu câu lời giải khác nhau
 GV chốt lại một cách trả lời mẫu:
 	- Số quả bóng của An có tất cả là:
Tương tự 
Bài 2 (trang 122)
- Số bạn của tổ em có là:
Bài 3 (trang122)
 	- Số gà có tất cả là:
 	Vậy qua 3 bài tập trên học sinh đã mở rộng được nhiều cách viết câu lời giải khác nhau, song GV chốt lại cách viết lời giải như sau:
 	Thêm chữ Số + đơn vị tính của bài toán trước cụm từ có tất cả là như ở tiết 82 đã làm .
 	Riêng với loại bài mà đơn vị tính là đơn vị đo độ dài ( cm) cần thêm chữ dài vào trước chữ là.
 	VD cụ thể: 
 Tóm tắt 
 Đoạn thẳng AB : 5cm
 Đoạn thẳng BC : 3cm
 Cả hai đoạn thẳng : ... cm?
Bài giải
Cả hai đoạn thẳng dài là:
5+ 3 = 8 ( cm)
 	Đáp số : 8 cm
 	* Tiết 86 Tiết 104
 	Hầu hết đều có bài toán có lời văn vận dụng kiến thức toán được cung cấp theo phân phối chương trình. Tuy nhiên, việc phân tích đề - tóm tắt - giải bài toán phải luôn luôn được củng cố duy trì và nâng dần mức độ. Song cơ bản vẫn là các mẫu lời giải cho các bài toán thêm là:
 	- Có tất cả là:
 	- Số ( đơn vị tính ) + có tất cả là: 
 	- Vị trí ( trong, ngoài, trên, dưới, ...) + có tất cả là: 
 	- ... đoạn thẳng....+ dài là:
 	* Tiết 108: Giải toán có lời văn(tiếp theo)
 Bài toán: Nhà An có 9 con gà, mẹ đem bán 3 con gà. Hỏi nhà An còn lại mấy con gà?
HS đọc – phân tích bài toán :
 	+ Thông tin cho biết là gì? Có 9 con gà. Bán 3 con gà. 
 + Câu hỏi là gì ? Còn lại mấy con gà?
GV hướng dẫn HS đọc tóm tắt- bài giải mẫu .GV giúp HS nhận thấy câu lời giải ở loại toán bớt này cũng như cách viết của loại toán thêm đã nêu ở trên chỉ khác ở chỗ cụm từ có tất cả được thay thế bằng cụm từ còn lại mà thôi. Cụ thể là : Bài giải
 Số gà còn lại là:
 9-3=6( con gà) 
 Đáp số: 6 con gà.
Bài 1 (trang148)
 	Tóm tắt
Có : 8 con chim 
Bay đi : 2 con chim
Còn lại :... con chim?
 Bài giải 
 Số chim còn lại là:
 8 - 2 = 6( con chim) 
 Đáp số : 6 con chim.
Bài 2 trang 149 
 Tóm tắt 
 	Có : 8 quả bóng
Đã thả : 3 quả bóng 
Còn lại:....quả bóng? 
 Bài giải 
 Số bóng còn lại là : 
 8 - 3 = 5( quả bóng)
 Đáp số: 5 quả bóng 
Bài 3( trang 149)
 	Tóm tắt 
Đàn vịt có : 8 con
Ở dưới ao : 5 con 
Trên bờ: ... con?
 Bài giải 
 Trên bờ có là:
 8 - 5 = 3 ( con vịt ) 
 Đáp số: 3 con vịt .
 	* Tiết 109: Luyện tập Bài 1,2 ( Tương tự tiết 105 )
 	* Tiết 110: Luyện tập Bài 1,2 ( tương tự như trên )
 ­ Nhưng bài 4 (trang 150) và bài 4(trang 151) thì lời giải dựa vào dòng thứ 3 của phần tóm tắt bài toán:
 Số hình tam giác không tô màu là : Số hình tròn không tô màu là:
 8 - 4 = 4( hình ) 15 - 4 = 11( hình ) 
 Đáp số: 4 hình tam giác Đáp số: 11 hình tròn.
 ­ Bài 3 (trang 151). Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng 
 ? cm 2cm
 13cm
 Bài giải
 Sợi dây còn lại dài là:
 13 – 2 = 11( cm)
 Đáp số : 11cm 
* Tiết 111: Luyện tập chung
 	Đây là phần tổng hợp chốt kiến thức của cả 2 dạng toán đơn thêm và bớt ở lớp 1
Bài 1 (trang 152)
A, Bài toán: Trong bến có .....ô tô, có thêm....ô tô vào bến. Hỏi.....................?
HS quan sát tranh và hoàn thiện bài toán thêm rồi giải bài toán với câu lời giải có cụm từ có tất cả 
B, Bài toán : Lúc đầu trên cành có 6 con chim, có ....con bay đi. Hỏi ........? 
HS quan sát tranh rồi hoàn thiện bài toán bớt và giải bài toán với câu lời giải có cụm từ còn lại
 	Lúc này HS đã quá quen với giải bài toán có lời văn nên hướng dẫn cho HS chọn cách viết câu lời giải gần với câu hỏi nhất đó là:
 	- Đọc kĩ câu hỏi.
 	- Bỏ chữ Hỏi đầu câu hỏi.
- Thay chữ bao nhiêu bằng chữ số. 
- Thêm vào cuối câu chữ là và dấu hai chấm 
Cụ thể Bài 1 trang 152
a, Câu hỏi là: Hỏi có tất cả bao nhiêu ô tô?
 Câu lời giải là: Có tất cả số ô tô là : 
b, Câu hỏi là: Hỏi trên cành còn lại bao nhiêu con chim?
 Câu lời giải là: Trên cành còn lại số con chim là :
VD khác:
 	- Câu hỏi là: Hỏi hai lớp trồng được tất cả bao nhiêu cây ?
 	- Câu lời giải là: Hai lớp trồng được tất cả số cây là:
 	- Câu hỏi là: Hỏi con sên bò được tất cả bao nhiêu xăng-ti-mét?
 	- Câu lời giải là: Con sên bò được tất cả số xăng-ti-mét là:
 	- Câu hỏi là: Hỏi Lan còn phải đọc bao nhiêu trang nữa thì hết quyển sách?
Câu lời giải là: Lan còn phải đọc số trang nữa là:
............................................
 	 Trên đây là 2 mẫu toán đơn điển hình của phần giải toán có lời văn ở lớp 1. Tôi đã đưa ra phương pháp dạy từ dễ đến khó để HS có thể giải toán mà không gặp khó khăn ở bước viết câu lời giải. Tối thiểu HS có lực học trung bình yếu cũng có thể chọn cho mình 1 cách viết đơn giản nhất bằng cụm từ: Có tất cả là: Hoặc: Còn lại là:
 	Còn HS khá giỏi các em có thể chọn cho mình được nhiều câu lời giải khác nhau nâng dần độ khó thì lời giải càng hay và sát với câu hỏi hơn.
b) Tìm cách giải
 	Xét bài toán cần giải có tương tự mẫu đã học hay không ? Biết phân tích bài giải thành bài toán đơn đã biết giải.
 	Sử dụng phương pháp suy ngược từ cuối. Bắt đầu từ câu hỏi của bài toán. Tìm xem muốn trả lời được câu hỏi đó thì điều gì đã biết, điều gì chưa biết và cần phải tìm tiếp. Cứ lí luận ngược lên ta sẽ trở về những điều đã biết được trong dữ kiện của bài toán. Dẫn đến bài toán đơn giản hơn.
c) Trình bày kế hoạch giải
 	Học sinh biết tổng hợp các phép tính cần tìm theo trình tự từ trên xuống và trình bày bài giải.
d) Kiểm tra đánh giá
 	Khai thác lời giải.
 	Thử lại kết quả của bài toán.
 	Tìm xem còn cách giải nào khác không .
 	Đối chiếu kết quả.
 	So sánh kết quả của bài toán với thực tế.
 	Lựa chọn được cách giải hay nhất để trình bày.
 	Làm được như vậy giúp học sinh tự mình khắc phục những sai lầm thường mắc. Từ đó các em thấy tự tin, yêu thích giải toán.
 	Bản thân giáo viên không ngừng nâng cao trình độ nghiệp vụ, cải tiến phương pháp giảng dạy, phát huy tính tích cực linh hoạt, sáng tạo của học sinh.
Phần III: Kết luận 
1. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng của sáng kiến:
 	Phương pháp dạy giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1 giúp học sinh hoàn thiện một bài giải đủ 3 bước: câu lời giải + phép tính + đáp số là vấn đề đang được các thầy cô trực tiếp dạy lớp 1 rất quan tâm. Vấn đề đặt ra là giúp học sinh lớp 1, viết câu lời giải của bài toán sao cho sát với yêu cầu mà câu hỏi của bài toán đưa ra. Chính vì vậy nên tôi mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm sáng kiến mà bản thân tôi đã vận dụng vào trong quá trình dạy và đạt kết quả tương đối khả quan. 
 Qua một năm nghiên cứu đề tài, tuy chưa thực sự đầy đủ. Nhưng tôi tin tưởng rằng với đề tài này, sẽ được áp dụng rộng rãi vì giải toán có lời văn ở lớp 1 là nền tảng tạo nên khả năng giải toán hay và chính xác trong suốt quá trình học toán của các em. Đặc biệt là các em ở lớp 1 bản thân tôi đã áp dụng vào giảng dạy thực tế cho thấy kết quả đạt được rất khả quan. Với đề tài này tôi hy vọng sẽ áp dụng được cho tất cả các trường trong việc giảng dạy cho các em. 
 2. Hiệu quả dự kiến của sáng kiến: 
 - Học sinh được luyện tập nhiều qua các dạng toán nên các em nắm vững các bước giải toán.
 - Học sinh biết cách tóm tắt bài toán bằng lời và sơ đồ. Qua đó giúp học sinh hình thành được phép tính thích hợp.
 - Học sinh hiểu được ý nghĩa của bài toán.
 - Học sinh biết cách trình bày bài toán một cách hợp lí khoa học.
3. Những kiến nghị, đề xuất:
Vì thời gian nghiên cứu xen kẽ quá trình dạy chính khoá nên việc nghiên cứu còn giới hạn trong phạm vi một lớp do tôi phụ trách .
Học sinh về nhà ít thời gian nghiên cứu thêm nên phần lớn chỉ phụ thuộc vào bài tập được giao trên lớp.
Khả năng bản thân giáo viên có hạn, tài liệu tham khảo ít nên phạm vi nghiên cứu có phần hạn chế.
Tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để tìm ra biện pháp tối ưu nhất giúp các em giải toán có lời văn một cách dễ dàng hơn và hiệu quả cao nhất.
Quá trình nghiên cứu và kinh nghiệm dạy toán có lời văn theo chương trình sách giáo khoa mới tôi nhận thấy về cơ bản nội dung sách giáo khoa và chương trình khá phù hợp. Tất nhiên để có được kinh nghiệm dạy giải toán có lời văn cho HS lớp 1, người giáo viên phải dày công nghiên cứu tài liệu và theo dõi HS qua nhiều năm, nắm bất được điểm yếu của HS để tập trung khắc phục. Có như vậy việc giảng dạy và giáo dục mới thành công như mong muốn.