Đề tài Rèn kĩ năng tập viết cho học sinh lớp 1

 KINH NGHIỆM DẠY HỌC
 Đề tài : RÈN KĨ NĂNG TẬP VIẾT CHO HỌC SINH LỚP 1
Người viết : TRẦN THỊ THU HÀ
Chức vụ : Giáo viên
Đơn vị công tác : Trường tiểu học Trần Hưng Đạo
 I – CƠ SỞ XUẤT PHÁT
1 ) Đặt vấn đề
 Như chúng ta đã biết kĩ năng viết là một trong bốn kĩ năng ( nghe , đọc , nói , viết ) rất quan trọng của bậc Tiểu học . Đặc biệt đối với lớp 1 thì việc rèn kĩ năng tập viết cho học sinh là vô cùng quan trọng nó là nền móng cho chữ viết của học sinh ở những lớp trên .
 Cố vấn Phạm Văn Đồng đã nói : “ Chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người . Dạy cho học sinh viết đúng , viết cẩn thận , viết đẹp là góp phần rèn luyện cho học sinh tính cẩn thận , tính kỷ luật , lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn mình ” .
 Mặt khác như ông cha ta đã dạy “ Nét chữ , nết người ” . Vì vậy chữ viết là yếu tố hàng đầu không thể thiếu được .
 Và để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học thì một vấn đề rất quan trọng đó là xây dựng nề nếp giữ vở sạch , viết chữ đẹp .
 * Với những lí do trên , nên tôi đã chọn đề tài này để muốn trao đổi một vài kinh nghiệm , mong được lắng nghe ý kiến đóng góp của đồng nghiệp giúp bản thân có phương pháp dạy tốt hơn .
2 ) Thực trạng khi chưa có sáng kiến kinh nghiệm
 Năm học 2006 – 2007 tôi được nhà trường phân công dạy 1 . Mỗi lần đến giờ tập viết tôi rất lo lắng vì nhiều học sinh viết chưa đẹp , cầm bút còn ngượng , tư thế ngồi viết chưa đúng , cá biệt còn một vài em không biết viết  , và đây lại là năm học đầu tiên tôi được phân công dạy lớp 1 nên có ít kinh nghiệm rèn chữ cho học sinh lớp 1 .
 * Qua theo dõi và thống kê tôi thấy :
Số lượng học sinh
 Viết đẹp
 Viết đúng
Viết xấu
Không biết viết
 33 em 
 3 em
 10 em
 17 em
 3em
 100% 
 9,1 % 
 30,3 % 
 51,5 % 
 9,1 %
 Đứng trước thực trạng như vậy , tôi đã nghiên cứu , tham khảo tài liệu , ghi chép những kinh nghiệm theo từng tiết dạy , trao đổi thảo luận với đồng nghiệp trong tổ , trong nhà trường . Tìm hiểu hứng thú của học sinh qua tiết tập viết để có kinh nghiệm dạy tập viết cho học sinh lớp 1 thật tốt .
 II – NỘI DUNG CỦA KINH NGHIỆM
1 ) Mục đích , yêu cầu của nội dung sáng kiến
 . Nghiên cứu đúc rút ra những kinh nghiệm để dạy tốt kĩ năng viết cho học sinh lớp 1 .
 . Rèn chữ viết đúng và đẹp , bồi dưỡng ý thức giữ vở sạch , viết chữ đẹp .
 . Giáo dục ý thức học tập tốt , yêu thích môn học , giáo dục tính tỉ mỉ , cẩn thận trong viết chữ cũng như trong làm việc .
2 ) Các phương pháp , giải pháp thực hiện
 Tôi nhận thấy rằng để giúp học sinh lớp 1 tập viết đúng , viết đẹp thì phải tuân theo một số biện pháp cụ thể như sau :
a . Tiến hành tìm hiểu nguyên nhân
- Để nắm chính xác về khả năng viết của học sinh ngay từ khi bước vào đầu năm học , dựa trên hiểu biết của các em trong thời gian học tôi thấy những học sinh đọc tốt thì thường viết tốt . Bên cạnh đó những học sinh đọc ê a , không thuộc mặt chữ thì viết yếu và xấu không đúng nét chữ , thậm chí không biết viết .
 - nguyên nhân chủ quan xuất phát từ bản thân các em . Tay cầm bút yếu , mồ hôi tay ra nhiều khi viết dẫn đến cầm bút trơn khó viết , hoặc cầm bút quá chặt vì sợ rơi bút , .
b . Hướng khắc phục : 
Ngay từ đầu năm nhận lớp, tôi đã cho học sinh viết một bài chữ viết để chấm phân loại chữ viết phát hiện ra những yêu nhược điểm về chữ viết của từng học sinh và ghi vào sổ tay chủ nhiệm . 
Xếp chỗ ngồi cho phù hợp với từng đối tượng học sinh
Trong giai đoạn học và tập viết âm giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh thực hiện đúng quy định khi viết chữ :
* Tư thế ngồi viết : Tư thế lưng thẳng , không tì ngực vào bàn , đầu hơi cúi , mắt cách vở 25- 30 cm ; nên cầm bút bằng tay phải , tay trái tì nhẹ lên mép vở để trang viết không bị xê dịch ; hai chân để song song , thoải mái .
* Cách cầm bút : Học sinh cầm bút bằng 3 ngón tay ( ngón cái , ngón trỏ và ngón giữa ) với độ chắc vừa phải ( không cầm bút chặt quá hay lỏng quá ) : khi viết dùng 3 ngón tay di chuyển bút nhẹ nhàng , từ trái sang phải , cán bút nghiêng về bên phải ; cổ tay , khuỷu tay và cánh tay cử động theo , mềm mại , thoải mái.
* Cách để vở , xê dịch vở khi viết : Khi viết chữ đứng học sinh cần để vở ngay ngắn trước mặt. Nếu tập viết chữ nghiêng cần để vở hơi nghiêng sao cho mép vở phía dưới cùng với mép bàn tạo thành một góc khoảng 15 độ. Khi viết độ nghiêng của nét chữ cùng với mép bàn tạo thành một góc vuông 90 độ. Như vậy , dù viết theo kiểu chữ đứng hay kiểu chữ nghiêng , nét chữ luôn phải đúng mẫu và đẹp.
* Cách trình bày bài : Học sinh nhìn và viết đúng theo mẫu trong vở tập viết ; viết theo yêu cầu được giáo viên hướng dẫn tránh viết dở dang chữ ghi tiếng hoặc viết chòi ra mép vở không có dòng kẻ li ; khi viết sai chữ không được tẩy xóa mà cần để cách một khoảng ngắn rồi viết lại.
+ Đối với học sinh lớp 1 thì những việc làm trên đòi hỏi phải tỉ mỉ , kiên trì và nhắc nhở thường xuyên.
Phần dạy học sinh viết các nét cơ bản là phần rất quan trọng để học sinh viết thành các chữ cái . Do đó giáo viên cần hướng dẫn kĩ để học sinh xác định được vị trí của các dòng kẻ ; mỗi đơn vị dòng kẻ trong vở gồm có 5 dòng kẻ ngang ( dòng kẻ thứ nhất đậm hơn , 4 dòng kẻ sau được in nhạt hơn ) . Ta ký hiệu các đường kẻ trên là đường kẻ số 1 , các đường kẻ khác là 2,3,4,5 kể từ dưới lên trên. Xác định rõ dòng kẻ dọc và các ô vuông trong khung chữ. Cần phải hướng dẫn kĩ hơn ở các kĩ năng :
. Điểm đặt bút : Là điểm bắt đầu khi viết một nét chữ trong chữ cái. Điểm đặt bút có thể nằm trên dòng kẻ ngang , hoặc không nằm trên dòng kẻ ngang.
.Điểm dừng bút : Là vị trí kết thúc của nét chữ trong một chữ cái. Điểm dừng bút có thể trùng với điểm đặt bút hoặc không nằm trên dòng kẻ ngang.
. Viết liền mạch : Là thao tác đưa ngòi bút liên tục từ điểm kết thúc của nét đứng trước tới điểm bắt đầu của nét đứng sau.
.Kỹ thuật lia bút : Để đảm bảo tốc độ trong quá trình viết nối giữa các chữ cái với nhau , nét bút được thể hiện liên tục nhưng dụng cụ viết ( đầu ngòi bút , phấn ) không chạm vào mặt phẳng viết ( giấy , bảng ).
.Kĩ thuật rê bút : Đó là trường hợp viết đè lên theo hướng ngược lại với nét chữ vừa viết. Ở đây xảy ra trường hợp dụng cụ viết ( đầu ngòi bút , phấn ) chạy nhẹ từ điểm kết thúc của nét đứng trước đến điểm bắt đầu của nét liền sau . Ví dụ khi viết chữ p phải viết nét thẳng của chữ , sau đó không nhấc bút để viết mà rê ngược bút lên đường kẻ ngang thứ 2 để viết nét móc hai đầu.
Sau khi đã hướng dẫn kĩ các thao tác trên giáo viên cần phải hình thành cho học sinh nắm chắc tên gọi và cách viết 13 nét cơ bản.
tuần đầu các em được học viết bằng bút chì, trước khi học sinh viết giáo viên phải kiểm tra ngòi bút của các em, ngòi nhọn quá chữ sẽ cứng và ấn vở, nhòi tù thì viết chữ to xấu. Vì vậy trước giờ học giáo viên dành thời gian gọt bút chì cho các em. Khi viết luôn nhắc và tập cho các em viết nhẹ tay, tuyệt đối không dùng tẩy, vì tẩy nhiều tạo ra thói quen viết xấu, bẩn vở và khi viết bút mực thì các em sẽ hay viết sai vì không tẩy được.
Phần học sinh viết chữ cái phần rất quan trọng, vì vậy giáo viên cần tỉ mỉ, kiên trì hướng cho học sinh viết những nét chữ cơ bản, thật đúng về chiều cao, độ rộng của con chữ, đặc biệt là nét khuyết trên, nét khuyết dưới và nốt thắt chữ s, r, cách đặt bút đưa nét của từng con chữ . Giáo viên khắc sâu biểu tượng về chữ cho các em bằng nhiều con đường , kết hợp mắt nhìn , tai nghe , tay luyện tập. Điều này giúp các em chủ động phân tích hình dáng , kích thước và cấu tạo theo chữ mẫu , tìm sự giống và khác nhau của chữ cái đã học trước đó trong cùng một nhóm bằng thao tác so sánh tương đồng. Ngoài ra , để việc dạy chữ không đơn điệu , giáo viên cần coi trọng việc sử lý quan hệ giữa âm và chữ tức là giữa đọc và viết. Do đó trong tiến trình dạy tập viết , nhất là những âm mà địa phương hay lẫn , giáo viên cần đọc mẫu . Việc viết đúng củng cố việc đọc đúng và giúp vai trò quan trọng để viết đúng.
Hằng ngày tranh thủ thời gian rảnh rỗi như:đến lớp sớm hơn, giờ ra chơi, giờ nghỉ trưa để kèm cặp các em viết yếu, giáo viên bắt tay hướng dẫn các em viết hoặc viết mẫu để các em quan sát chữ viết mẫu trực tiếp cho dễ viết.
Không chỉ rèn luyện cho học sinh tập viết đúng đẹp trong vở tập viết, vở ô ly, mà còn phải rèn cả khi các em viết bảng con, bảng lớp, làm bài tập toán. Trong phần luyện viết bảng con giáo phải hướng dẫn kĩ cách chuẩn bị bảng ( bảng con có dòng kẻ đồng dạng với dòng kẻ li trong vở tập viết , phấn viết có độ dài vừa phải , khăn lau sạch và hơi ẩm để khi lau không bị bụi ) , cách lau bảng , cách giơ bảng , cách sử dụng và bảo quản phấn hoặc bút viết bảng. Khi viết bảng cần ngồi đúng tư thế , cầm và điều khiển viên phấn đúng cách , viết xong cần kiểm tra lại , tự nhận xét và bổ sung chỗ còn thiếu , giơ bảng ngay ngắn để giáo viên kiểm tra nhận xét , đọc lại chữ đã viết trước khi xóa bảng.
 Khi các em viết tiến bộ giáo viên kịp thời biểu dương , khen ngợi và hoan nghênh sự tiến bộ của các em trước tập thể lớp , để khích lệ tinh thần viết đúng , viết đẹp của các em .
Nhắc nhở và khen ngợi những em viết chữ đẹp và biết giữ vở sạch đẹp , không làm quăn mép vở .
Từ nửa học kì 1 trở đi học sinh lớp một được làm quen với việc tập viết bằng bút mực , giáo viên cần hướng dẫn kĩ cách sử dụng loại bút này như không viết ấn bút làm tòe ngòi bút dẫn đến chữ viết to và xấu , không nghịch bút làm mực dây bẩn ra tay và sách vở  , các em phải viết bằng bút mực tím , tuyệt đối không viết bút bi , không được bút xóa trong vở .
Khi học sinh đã viết thành thạo các chữ cái đúng và đẹp , giáo viên cần hướng dẫn kĩ ở phần viết tiếng đặc biệt là cách viết liền nét giữa các con chữ trong cùng một tiếng , viết hết các con chữ mới viết dấu thanh của tiếng và dấu của con chữ như dấu của chữ ư , ơ , t , ô , ă , â, đến phần viết từ cần lưu ý các em viết đúng khoảng cách giữa các tiếng trong một từ ( cách nhau với độ rộng bằng một con chữ o ) ví dụ : bé bi
Từ giữa kì 2 trở đi các em được làm quen với việc viết chữ cỡ nhỏ và tập chép một đoạn thơ hoặc văn ngắn . Trong thời gian này việc rèn chữ cho các em đặc biệt quan trọng cũng phải tỉ mỉ như lúc ban đầu các em mới tập viết , giáo viên cần viết mẫu cho học sinh từng chữ cái một để học sinh luyện viết và nắm chắc về độ cao của chữ viết cỡ nhỏ như những chữ có nét khuyết trên , nét khuyết dưới , nét thắt ( r , s ) sau đó hướng dẫn kĩ tiếp cách viết câu , đánh dấu phẩy , dấu chấm , cách viết hoa chữ cái đầu câu và viết hoa sau dấu chấm .
Khi chấm bài cho học sinh giáo viên phải chữa lỗi cẩn thận , nhận xét kết quả bài chấm cụ thể , khen ngợi những bài đạt kết quả tốt , những bài viết tiến bộ , động viên những em viết chưa đẹp phải cố gắng nhiều hơn, tuyệt đối không chê bai làm các em chán viết.
Khi học sinh đã viết thành thạo các chữ cái theo kiểu viết chữ đứng , giáo viên hướng dẫn thêm cho các em kiểu chữ viết nghiêng và phải tuyệt đối không được viết nghiêng trái .
C –Một số biện pháp hữu hiệu khác
- Chữ viết của giáo viên phải đúng mẫu và đẹp không chỉ viết mẫu trong vở mà ở tất cả các tiết học ghi trên bảng .
- Không nên để phụ huynh viết mẫu cho con em mình viết theo , vì nhiều phụ huynh viết không đúng mẫu chữ quy định .
- Tổ chức phong trào thi giữ vở sạch , viết chữ đẹp trong lớp hàng tháng , trong tổ hàng tuần .
- Luôn lưu ý học sinh khi viết phải giở cả cuốn vở , không gập đôi . Kê lên vở một tờ giấy để tránh dây bẩn ra vở , rửa tay sạch trước giờ vào lớp . Đối với những em mồ hôi tay ra nhiều phải có một chiếc khăn tay khô và sạch để lau tay thường xuyên khi viết .
- Trong lớp dành riêng một góc học tập để trưng bày bài viết đẹp của các em đạt giải hàng tháng để các em học tập và noi theo .
 III – KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 
Kết quả đạt được 
- Sau một năm học , bằng cách kiên trì thực hiện theo các phương pháp trên , qua kiểm tra cho thấy học sinh có tiến bộ rõ rệt về chữ viết :
Số lượng học sinh
Viết đẹp 
Viết đúng
Viết xấu
Không biết viết
 33
 20
 13
 o 
 o
 100 % 
 60,6 %
 39,4 %
Có 3 em đạt danh hiệu chữ viết đẹp cấp trường , em Lê Thị Yến Nhi đạt giải 3 chữ viết đẹp cấp huyện .
Lớp đạt danh hiệu lớp vở sạch chữ đẹp cấp trường .
Liên tục các năm học 2007- 2008 , 2008 – 2009 tôi cũng đã áp dụng các kinh nghiệm trên vào dạy kĩ năng viết cho học sinh lớp một và đạt được những kết quả rất khả quan , năm nào lớp cũng dược công nhận là lớp vở sạch chữ đẹp cấp trường , có nhiều học sinh viết chữ đẹp hơn . Không những thế các em còn có ý thức cao hơn trong học tập và giữ gìn sách vở luôn sạch đẹp .
2 . Bài học kinh nghiệm
- Khi dạy học sinh lớp một tập viết , giáo viên phải hết sức kiên trì và tỉ mỉ .
- Phải dành nhiều thời gian và công sức cùng lòng nhiệt tình khi dạy các em luyện viết .
- Khi dạy tập viết , chữ của giáo viên phải đạt đến trình độ chuẩn cho học sinh noi theo .
 IV – KẾT LUẬN
Rèn tập viết đúng đẹp cho học sinh lớp 1 là một công việc rất công phu , tỉ mỉ nhưng cũng là một niềm vui niềm say mê của giáo viên nhằm giúp cho học sinh có khả năng viết đúng , viết đẹp .ss
Trên đây là một số kinh nghiệm và việc làm của tôi trong quá trình rèn cho học sinh lớp 1 viết đúng tiến tới viết đẹp , nhằm tạo tiền đề cho các em viết đẹp hơn ở các lớp sau . Rất mong được các đồng nghiệp góp ý , bổ sung them để qua trình dạy tập viết cho học sinh lớp 1 đạt hiệu quả ngày càng cao hơn .|
 EaKar , ngày 4 tháng 12 năm 2009
 Người viết : 
 Trần Thị Thu Hà